فضایل امام علی (علیه السلام) از منظر اهل‌سنت

شناخت انسان‌های بزرگ نه فقط از دیدگاه موافقان ایشان، بلکه در شناخت حقیقی آن‌ها باید به سراغ دیدگاه‌های مخالفان و کسانی که متعصب مذهبی نباشند، رفت. دانشمندان اهل سنت در شناخت امام اول شیعیان دیدگاه‌های قابل توجهی دارند که با ذکر آن ‌می‌توان به ابعاد تازه‌‌ای از شخصیت این امام همام دست یافت. 

در این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی-تاریخی و به‌صورت کتابخانه‌‌ای، دیدگاه‌های دانشمندان اهل سنت را مورد بازبینی قرار داده و فضائل ذکرشده ایشان را یادآور ‌می‌شویم. از مهم‌ترین نتایج تحقیق ‌می‌توان به اکتسابی بودن فضائل امام علی(ع) اشاره کرد. 

در این تحقیق به مهم‌ترین مصادیق فضیلت‌های امام علی(ع) از تولد تا بعثت رسول خدا(ص)، فضائل امام علی(ع) از بعثت تا هجرت به مدینه و فضائل حضرت علی(ع) از هجرت تا روی کارآمدن خلفای سه‌گانه اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها: امام علی(ع)، اهل‌‌سنت، فضائل.

فهرست مطالب(مشاهده متن)

فضیلت [virtue] معادل واژه یونانی ارته [Arete] دارای اهمیت بسیار است؛ زیرا این قدرت اخلاقی به‌عنوان شجاعت، بزرگ‌ترین و تنها‎ شرافتِ حقیقی انسان را تشکیل می‎دهد. در واقع حکمت عملی انسان است؛ زیرا هدف نهایی، انسان را در جهان مادی فرا گرفته و انسان تنها به شرط برخورداری از فضیلت می‎تواند آزاد، سالم، غنی و استوار باشد؛ و هیچ‌چیز موجب خسران وی نگردد؛ زیرا مالک خویشتنِ خویش است. از آن‌جا که فضیلت شایسته تحسین است، می‎تواند یک ارزش قابل پاداش باشد، لیکن فضیلت، خود غایت است؛ چون می‎تواند پاداش خود باشد.

از طرفی تاریخ صدر اسلام بنا بر منابع موجود در نزد فرق شیعه و سنی، سرشار از فضیلت‌ها، فداکاری‌ها و دلاوری‌های علی(ع)در تما‌می صحنه‌هاست؛ که این فضیلت‌ها و امتیازها را با توجه به اسناد و مدارک موجود از جانب مذاهب اسلامی‌‌ می‌‌توان در سه مقطع زمانی مورد دقت و بررسی قرار داد:

شایان ذکر است، علی‌رغم تلاش‌های مستمر گروهی از دشمنان و مخالفان امیرالمؤمنین در دوره‌‌های مختلف تاریخ برای کتمان حقایق و تحریف واقعیت‌ها؛ آن‌چه اکنون رخ ‌می‌نماید، فضایل آن حضرت و ذکر مقام و مناقب حقیقی ایشان از زبان بسیاری از افراد با سلایق و مذاهب مختلف است. چنان‌که احمد بن حنبل گفته است: «آن اندازه که برای علی× فضایل صحیحه وارد شده، برای هیچ‌یک از صحابه وارد نشده است» (احمد بن‌حنبل، مسند، ج1، ص163) و ابن ابی‌الحدید معتزلی، شارح نهج‌البلاغه، آورده است: «درباره بزرگ‌مردی که هر فضیلتی به او باز می‌‌گردد و هر فرقه و طایفه‌‌ای او را از خود می‌‌داند، در حالی‌که سالار همه فضایل و سرچشمه آن و یگانه‌مرد و پیشتاز عرصه آن‌هاست چه ‌می‌توان گفت» (ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج1، ص11). 

هم‌چنین عبدالفتّاح عبدالمقصود، نویسنده و دانشمند مشهور مصری می‌‌نویسد: من همواره اخلاق و موهبت‌‌های الهی و آن‌چه كه تشكیل‌دهنده شخصیت «علی» است را مقیاس شناخت عظمت انسانی قرار می‌‌دهم؛ از این‌رو بعد از پیامبر(ص)كسی را ندیده‌‌ام كه شایسته باشد پس از او قرار گیرد یا بتواند در ردیفش بیاید، جز پدر فرزندان پاك و برگزیده پیامبر| یعنی «علی بن ابی‌طالب» و من در این سخن به طرفداری از تشیع وارد نشده‌‌ام، بلكه این رأیی است كه حقایق تاریخ، گویای آن است. علی برترین مردی است كه مادرِ روزگار تا پایان عمر خود، چون او نزاید، او است كه هرگاه هدایت‌طلبان به جست‌وجوی اخبار و گفتارش برآیند، از هر خبری برای آنان شعاعی می‌رسد؛ بی‌گمان او انسانی است که حق را به‌خاطر حق ابراز می‌‌کرد، نه از سر ترس و یا برای کسب پاداش (عبدالمقصود، علی(ع)×، ج2، ص17).

این مقاله در جلد پنجم کتاب کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)‌ موجود می باشد.جهت استفاده از متن کامل مقاله به لینکهای زیر مراجعه کنید