دکتر ستوده نیا: رمزگشایی از رفتار علوی راهی برای رسیدن به آینده‌ای روشن

دکتر ستوده‌نیا عضو کمیته علمی کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمؤمنین امام علی (ع)، در خصوص برپایی این کنگره با بیان این که برگزاری چنین کنگره‌ای جزو افتخاراتی هست که نصیب برگزار کنندگان آن می‌شود، تصریح کرد: مردم شهر شهید پرور اصفهان از دیرباز جزو مخلصین مولا امیرالمومنین (ع) بوده‌اند و از زمان صاحب ابن عباد، حب امیرالمومنین (ع) در این شهر نهادینه شد و جای افتخار دارد که این شهر و استان میزبان چنین کنگره‌ای باشد.

دکتر ستوده‌نیا دلایل سکوت حضرت علی (ع) را طبق برخی از روایات، دستور پیامبر (ص) دال بر سکوت دانسته و ادامه داد: رعایت مصلحت‌هایی که در موقعیت آن روز می‌بایست رعایت می‌شد، ازجمله اتحاد مسلمین و همچنین اسلامی که به عنوان یک دین جدید به عنوان یک نهال تازه رشد کرده بود، نباید دستخوش اختلاف و فدای جنگ قدرت می‌شد، فلذا حضرت امیر از حق قانونی خود چشم پوشی کرده و سال‌ها از خلافت دور بودند. 

وی استفاده از کلمه "سکوت" برای اقدام امام علی (ع) پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) را عبارت صحیحی ندانسته و خاطرنشان کرد: سکوت اصطلاحی است که به صورت تسامح برای حضرت امیر به کار برده شده، لذا ایشان در طول عمر 25 سال در نهج‌البلاغه بیان فرمودند که "صَبَرت" یعنی صبر کردم در حالی که خار در چشم بود و استخوان در گلو.

وی در ادامه گفت: اگر حضرت می‌خواستند با جنگ و خون‌ریزی به خلافت برسند، قائدتاً آن خیمه اسلام نوپا فرو می‌ریخت و مردمی که هنوز ایمان در آن‌ها به حد کمال نرسیده بود، از اسلام خارج می‌شدند، فلذا حضرت امیر با آن صبری که در نهج‌البلاغه وصف می‌فرمایند سبب شد که این خیمه پابرجا مانده و صدای اذان و تلاوت قرآن باقی بماند.

عضو کمیته علمی کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمؤمنین امام علی (ع)، در تبیین سیاست‌های حکومتی امام علی (ع) اظهار داشت: اگر تاریخ را مطالعه کنیم، در بزنگاه‌های زیادی نقش حضرت امیر و ائمه (علیلهم‌السلام) را مشاهده می کنیم؛ اما پشت صحنه این مسئله نیاز به بازخوانی دارد، همان طور که عنوان کنگره «بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی (ع)» است، رفتارهای حضرت امیر اعم از سکوت یا صبر یا گاهی مداخله در بعضی از امور و هدایت امور همه این‌ها باید بازخوانی شود. ما نمی‌توانیم دقیقاً هر چیزی را با 1400 سال پیش تطبیق بدهیم، بلکه باید کلیات آن را توسط مصلحت‌های موجود تشخیص داده و پیام‌هایی که امروزه نیاز است، اعم از توصیه‌های حضرت امیر، نحوه برخورد ایشان با اطرافیان، جنگ‌هایی که حضرت داشتند و حکایت‌هایی که از برخی از افراد و جریان‌ها داشتند را استخراج نماییم و توسط افرادی که دانش کافی نسبت به این مسئله دارند را بازخوانی کنیم.

استاد دانشگاه، محقق و پژوهشگر تصریح کرد: انقلاب اسلامی وقتی انجام شد آن نیز یک بازخوانی بود به صورت کلی، اعم از بازخوانی ابعاد شخصیتی حضرت رسول خدا (ص) و امیرالمومنین و ائمه (علیهم‌السلام) به خصوص امام حسین (ع)، منتها اینکه ما چه قدر موفق بودیم، در این کار این باید در موقعیتی مناسب بررسی بشود و امروز فکر نمی‌کنم نهادی تحقیقی جامع در این خصوص کرده باشد. با این حال ما به آنچه که گذشت خیلی نمی‌توانیم تکیه کنیم، باید ببینیم امروز چه کار باید کرد، امروزه هر پنج سال و یا هر ده سال یکبار فضا و جو دنیا تغییر می‌کند و شاید ما بتوانیم بگوییم در این دوران که ما الان هستیم شاید هر یکی دوسال یکبار تفکرات مردم و نسل ها تغییر می‌کند؛ ازاین‌رو هر چند سال یکبار باید تمامی این مبانی بازخوانی شود و تطبیق داده شود با نیازهای روز ما اگر بتوانیم حتی برخی از پیام‌های حضرت امیر (ع) را برای نسل امروزی بازخوانی کنیم و ابعاد شخصیتی ایشان را مطرح بکنیم، به عنوان یک الگو خیلی موثر و مفید است به‌خصوص در غربی‌ها و کشورهایی که مسلمان نیستند، آنها به شدت این مسئله را جذب می‌کنند و نیاز دارند به این الگوها.

عضو کمیته علمی کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمؤمنین امام علی (ع) درباره تاثیر این کنفرانس‌ها و کنگره‌ها در  بین آحاد جامعه گفت: ما در جامعه‌ای  که در پیچ و خم‌های مدرنیزه شدن به سر می‌برد و عموم جامعه بیشتر به دنبال برطرف کردن نیازهای اساسی زندگی هستند، زندگی می‌کنیم. لذا قاعدتاً مخاطب کنگره، فرهیختگان و اساتید هستند، فلذا نقش این‌گونه کنفرانس‌ها تربیت و انسان‌سازی نیست، بله بیشتر نقش ریل‌گذاری در مسیر صحیح جامعه توسط فرهیختگانی است که در این کنفرانس‌ها و مجامع بین‌المللی آبدیده می‌شوند و این فرهیختگان و تحصیل‌کردگان هستند که می‌توانند پیام این کنگره را به روش‌ها و طرق مختلف به آحاد مختلف جامعه انتقال دهند و انشاء‌الله تاثیرگذار باشند.

وی با بیان اینکه هیچ کنفرانس علمی نمی‌تواند با مردم نقطه اتصال پیدا کند و آنها را مخاطبین خود قرار دهد، اظهار داشت: «این اساتید و مسئولان قسمت‌های مختلف هستند که با استفاده از پیام‌های این‌گونه کنفرانس‌ها می‌توانند تاثیرگزار و مبدل پیام‌های مجامع علمی به بدنه جامعه باشند. مطالبی که از این‌گونه مجامع استخراج می‌شود، بایستی مطالبی علمی و کاربردی باشد که به در بدنه جامعه کارایی و اثربخشی داشته باشد. تاثیرگزاری بر روی این سطوح جامعه از طریق اساتید و فعالان فرهنگی صورت می‌گیرد؛ اما اگر قرار باشد در قالب چند مقاله چاپ بشود و در کتابخانه محبوس بشود، قائدتاً کنفرانس به آن هدف نهایی خودش نرسیده است.

دکتر ستوده‌نیا راه رسیدن به آرمان شهر علوی، برداشتن گام‌های کوچک و موثر دانست و بیان کرد:

آرمان شهر علوی انشاءلله کار امام زمان (عج) است، ما باید به اندازه خودمان باری را بلند بکنیم، اگر ظرفیت ما این است که یک کاسه را بلند بکنیم، توانمان در همین حد است، اینکه بخواهیم یک سرویس 136 پارچه را بلند کنیم، از دستمان افتاده و می‌شکند؛ فلذا نباید خیلی آرمان‌گرا باشیم، چون باید واقعیت های آن روز را بازخوانی بکنیم و یک مطلب محدود و جزئی را در نظر بگیریم و آن را تبیین بکنیم و اگر موفق شدیم، وارد مرحله بعدی بشیم. ممکن است در پنج سال ده سال آینده، با تکرار این کنگره اتفاقات بسیار مبارک و خوبی در راستای این هدفی که دارید، نائل بشود.

وی افزود: بزرگ‌ترین مشکل کنفرانس‌های علمی این است که عده‌ای فرهیخته دور هم جمع می‌شوند و مقالاتی چاپ می‌کنند؛ اما اثر خاصی برای مردم ندارد و مشکل ما همین است. ما اگر بتوانیم از کنفرانس جزوه کوچکی استخراج کنیم که در این جزوه مطالبی باشد که مردم بتوانند بخوانند، نه کتاب‌های علمی بسیار سطح بالا. چون آنها برای مردم قابل استفاده نیست، جمع‌آوری شود، اقدامی مثمر ثمر در بین آحاد مختلف جامعه است. 

دکتر ستوده‌نیا، عضو کمیته علمی کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمؤمنین امام علی (ع)، خروجی کنگره را تدوین دایره‌المعارفی مبنتی بر ابعاد شخصیتی امیرالمومنین (ع) و ترجمه آن به چند زبان دانست و خاطرنشان کرد: این اقدام کاری ارزشمند خواهد بود، چرا که دو خروجی دارد، یک خروجی علمی که برای جهان ترجمه بشود و خروجی دیگر در سطح عمومی که تا حدی برخی از اهداف این کنفرانس را تامین می‌کند و ساخت فیلمی یک سناریویی آن از محتواهای تولید شده از کنگره باشد و تبدیل محتواها به فیلم انیمیشن و داستان و مسائل هنری مبتنی بر همین متن است ویک هنرمند همین متن را به یک صحنه‌های هنری تبدیل می‌کند، ما نیاز داریم با دید خودمان و دیدگاه یک شیعه معتدل و با نظرات علما یک فیلم درباره ابعاد شخصیتی حضرت علی (ع) بسازیم.