آسیب‌شناسی عرفان کاذب با نظر به دافعه عرفان علوی
چکیده
عرفان عملیِ غیرحقیقی و کاذب از دیرباز در زندگی بشر وجود داشته است؛ زمانی به‌صورت صوفیگری نمود پیدا کرده و امروز در ادامه همان مسیر با پدیده عرفان‌های نوظهور روبه‌رو هستیم که از مصادیق جنبش‌های نوین دینی می‌باشند.
در این مقاله با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی به آسیب‌شناسی عرفان کاذب پرداخته می‌شود. از نتایج تحقیق می‌توان به مطلب زیر اشاره کرد:
پیوند معنویت و شریعت، همگرایی عقلانیت و معنویت، زهد مثبت، جامعه‌گرایی و سبک معیار برای سلوک ازجمله شاخص‌های عرفان علوی هستند که به‌عنوان مقیاس‌های معرفتی، ما را در نقد و آسیب‌شناسی خردگریزی کریشنامورتی، شریعت‌ستیزی یا لذت‌گرایی اُشو، معنویت پلورالیستی پائولو کوئلیو و عرفان متشابه بدون انسان کامل، یاری می‌کنند و در پایان مشخص می‌شود که عرفان برآمده از مکتب علوی در نقطه مقابل عرفان پست‌مدرن که با نفی فرهنگ فرهیخته و با رویکرد حداقلی به فرهنگ عامیانه بسنده نموده است؛ ناظر به فرهنگ والا و انسان محکم در کنار انسان‌های متشابه در سبک سیر و سلوک خود است.
کلیدواژهها: امام علی (ع)، عرفان علوی، عرفان کاذب، معنویت، آسیب‌شناسی.
فهرست مطالب (مشاهده متن)
مقدمه
معنویت یکی از نیازها و ضرورت‌های بشر بوده که هیچ‌گاه از او جدایی نداشته و همواره در طول تاریخ انسان‌ها بدان نیازمند بوده‌اند تا به‌وسیله آن به حقیقت و قرب الهی دست یابند. درواقع معنویت یک امر فطری است که ریشه در نهاد انسان‌ها داشته و زوال‌ناپذیر است؛ چراکه انسان حقیقتاً کمال‌جو می‌باشد و برای رسیدن به این مطلوب نیاز به راه و روشی صحیح دارد تا هر چه سریع‌تر به هدفش برسد.
از طرفی امروزه با توجه به حرکت فعال عرفان‌های عملیِ غیرحقیقی و گرایش به این عرفان‌ها به‌دلیل عدم آگاهی از منشأ اصلی آن‌ها، این ضرورت در جامعه حس می‌شود که عرفان عملی حقیقی و شاخص‌ها و نمودهای آن باید معرفی گردد.
بدین منظور تعیین شاخص‌های عرفان عملیِ حقیقی از عرفان علوی نظیر توجه به عقل در رشد معنوی انسان، تقید به شریعت اسلام و نگاه به انسان کامل در این مسیر، مدنظر این مقاله بوده و با نظر به این شاخص‌ها، آسیب‌شناسی عرفان‌های نوظهور مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است.
