کلام بزرگان و ادبای عرب درباره امام علی (ع) و نهج‌البلاغه

کلام بزرگان و ادبای عرب درباره امام علی (ع) و نهج‌البلاغه

نهج البلاغه چشمه جوشانی است که بعد از قرآن مجید به دو اقیانوس بیکران و ژرف معارف و علم الهی متصل است و مانند قرآن کریم در آسمان علم و ادب و معرفت الهی و انسانی همچون آفتاب پرتوافشانی می کند. نهج البلاغه کتابی نست که رسالت هدایت یک نسل و یک قرن را به عهده داشته باشد بلکه مسئولیت آگاهی و بیداری و رشد کمال و سعادت و نیکبختی همه نسلها و همه عصرها را بر دوش دارد. جاودانگی و زایندگی نهج البلاغه دراین است که از ژرفای وجود علی و از دریای مواج فکر او نشات گرفته است عظمت و جلوه بزرگ این کتاب مستطاب در گذر زمان نیست بلکه روح متعالی و  علی است که به حروف واژگان جان بخشیده و به ان شکوه و عظمت و جاودانگی داده است. نهج البلاغه مجلای عشق و معرفت حق و مرات کمال  و جمال ذات مطلق و حاوی شناخت اصول سیاست و انسانیت و حکومت و قضاوت و عدالت، حماسه بلاغت است. آری این تابندگی همان مرزی است که این کتاب را فروتر از کلام خالق و فراتر از کلام مخلوق قرار داده است. کتابی که گویا با مسایل و رویدادهای هر زمان همراه و همگام و با تمامی ویژگیها و ریزه کاریها و جریانهای هر عصر آشناست.در این بخش گوشه ای از عظمت نهج البلاغه را در کلام ادبای ادب بیان می کنیم.
 
استاد شیخ محمد عبده می گوید: نهج البلاغه با مطالبی که در بردارد می تواند هدفهای هر نویسنده
  و گوینده ای را تامین کند.در این کتاب ترغیب ، تنفیر، سیاست، جدل، اصول تمدن، حقوق
   متقابل اجتماع و رهبر، قوانین عدالت پسند، و نصیحت وجود دارد و هیچ اندیشه و خواسته ای
  بر دل انسان  نمی گذرد جز انکه بهتر و کاملترش در این کتاب یافت می شود.




استاد محمد حسن نایل المرحض می گوید: نهج البلاغه برهانی است روشن بر اینکه علی (ع) 
بهترین نمونه زنده روشنایی و دانش و هدایت و فصاحت و معجزه قرآنی است. 
در این کتاب برای علی (ع) دلایل و نشانه هایی از دانش وسیع و سیاست صحیح و موعظه‌های
روشنگر به چشم می خورد که نظیر آن در آثار هیچ یک از دانشمندان بزرگ و فیلسوفان نابغه نمی توان دید.



 

دکتر زکی مبارک می گوید:  من معتقدم اندیشه و نظر در نهج البلاغه شهامت و مردانگی و عظمت روح به
 انسان می دهد؛ زیرا این کتاب از روح بزرگ و نیرومندی صادر گشته که با همه مشکلات و مصایب 
 همچون ثوابت و سیارات در آسمان علم و فضیلت و کمال ابدیت نورافشانی می کند.


استاد امین نخله آوید می‌گوید: هرکس بخواهد روح تشنه خود را از سخن علی (ع) سیراب سازد باید
 به نهج‌البلاغه روی آورد و آن را با دقت صفحه به صفحه بخواند.



محمد امین النواوی : «علی تمام قرآن را حفظ داشت و بر اسرار آن اگاه بود و قرآن با خون و گوشتش
 آمیخته بود خواننده می‌تواند این مطلب را در نهج البلاغه ببیند و مقدار بهره وری علی را از قرآن لمس کند
و نیز هر انسانی را از حیث پرورش و تهذیب کفایت می نماید و تاثیرش به حدی است که «الکن زبان» 
را سخنوری فصیح و افسونگر می سازد تا چه رسد به مثل علی(ع) با آن کمال و استعداد که روح خود 
را پاک ساخته و پشت پا به دنیا زده، آییننش را از هر شائبه ای خالص کرده باشد. 
پس تردیدی نیست که علی (ع) در اثر دریافت پیوندهای قرآنی، چشمه های دانش و حکمت
 از منبع جوشان  بر دل و زبانش جاری می گردد.

عبدالحمید کاتب سخنور و نامی چیره دست عرب که از جوانی در بلات و ادب اشتهار یافته 
و نویسنده آخرین خلیفه اموی بود پرسیدند: چگونه بدین مرتبه رسیدی: پاسخ گفت: 
من هفتاد خطبه از خطابه های علی (ع) را حفظ کردم و در جوانی به منبع جوشانی
 از علم و ادب مبدل گشتیم.



علامه فقید شهرستانی در بخش دوم کتاب تنزیه التنزیه آنجا که اقوال دانشمندان مغرب 
زمین را درباره عظمت و مقام بلند قرآن نقل می کند می نویسد:« از سخنان بدیع مستر نیکوی انالیستی
 استاد ادبیات در دانشگاه هندوستان است که در محضر استادان سخن و ادبایی که در مجلس 
او حاضر بودند و از اعجاز قرآن از وی می پرسیدند گفت:« قرآن را برادر کوچکی است 
که نهج البلاغه نام دارد آیا برای کسی امکان دارد که مانند این برادر کوچک بیاورد.
 تا ما را مجال بحث از برادر بزرگتر (یعنی قران) و امکان آوردن نظیر آن باشد.

منبع

  • تاثیر نهج البلاغه و کلام امام امیرالمومنین در شعر فارسی، تالیف دکتر محسن وارثی، تهران: امیرکبیر: 1383،ص4-6