بررسی مسئله حقوق بشر در سیره امام علی (علیه‌السلام)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی(ع) در روزهای چهارشنبه25 دیماه (افتتاحیه کنگره در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان) و اختتامیه کنگره 26 دی 1398 در موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) برگزار گردید. دبیر خانه کنگره از تاریخ دهم خرداد الی 30 آبانماه شروع به اعلام فراخوان و دریافت آثار در ۳۴ محور در بخشهای مقاله(475اثر)-پایان نامه(69اثر)-کتاب(131اثر)-شعر(305اثر)- هنرهای تجسمی (102اثر)انجام داد.در مجموع ۱۰۸۲ اثر به دبیرخانه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) ارسال شد. بعد از ارزیابی اولیه، و نهایی و معرفی آثار برگزیده مقالات منتخب در کتاب کنگره مقالات منتشر شد.
چکیده
رعایت حقوق انسانی همواره یکی از مطالبات مهم و اساسی متفکّران از حکومت‌ها بوده است و به‌یقین حکومت امام علی(ع) بیش‌ترین توجه را در باب رعایت حقوق انسان‌ها داشته است. ایشان در دوران زمامداری خود، در برابر مسئله حقوق بشر به‌شدت احساس مسئولیت می‌نمود و خود را متعهد به مهیا ساختن بسترهای لازم برای تأمین این حقوق می‌دانستند. به اعتقاد آن حضرت افراد به اعتبار کرامتی که خداوند به آن‌ها عطا نموده است و از حیث انسانیت دارای حقوقی در جامعه هستند، محروم شدن از این حقوق سبب از دست رفتن شخصیت انسانی‌شان می‌شود.
در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، سیره علمی و عملی امام علی× بررسی شد و به نتایج زیر رسیدیم. گونه‌هایی از احترام به حقوق بشر که در حکومت امام علی(ع) انجام می‌گرفت، عبارت‌اند از: در نظر گرفتن حق آزادی اندیشه و بیان برای مخالفان سیاسی، توجه به حقوق اقلیت‌ها در حکم‌رانی خود، قائل شدن حقوق برای زندانیان، مساوات در تقسیم ثروت عمومی میان تمام اقشار جامعه و... .
کلیدواژه‌ها: امام علی(ع)، کرامت انسانی، سیره، حقوق بشر، عوامل تضییع.
فهرست مطالب(مشاهده متن)
مقدمه
منشأ پایمالی حقوق انسانی را می‌توان زمانی دانست که بشر از تعالیم الهی غافل شد و کمال خود را در امور مادی دید که باعث پدید آمدن سودجویی و استثمار دیگران شد؛ و قهراً دو دسته ظالم و مظلوم پدیدار گشت؛ و بزرگ‌ترین زیانی که بشر در طول تاریخ حیات خود متحمل شده است را می‌توان همین غافل شدن از تعالیم الهیِ انبیاء دانست. قرآن کریم در این‌باره می‌فرماید:
{... ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا یَكْفُرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَیَقْتُلُونَ الْأَنبِیاءَ بِغَیرِ حَقٍّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوا وَّكَانُوا یَعْتَدُونَ} (آل‌عمران/112)؛ «ﺍﻳﻦ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ آنان همواره به آیات خدا کفر می‌ورزیدند و پیامبران را به ناحق می‌کشتند، و این]کفرورزی و کشتن پیامبران[ به سبب این است که ]خدا را[ نافرمانی نمودند و همواره ]از حدود الهی[ تجاوز می‌کردند».
تمام ادیان الهی و در رأس آن‌ها دین مبین اسلام برای احیای حقوق انسانی و آزادسازی او از بند استثمارگران و جائران زمانه در طول تاریخ سر برآوردند. پس می‌توان گفت مباحث حقوق بشری سبقه‌ای طولانی دارند اما تاریخچه مطرح‌شدن مسائل حقوق بشری به‌صورت امروزی به بعد از پایان جنگ جهانی دوم برمی‌گردد. تفکر حمایت از حقوق بشر به‌طور جهانی در این دوره زمانی به نقطه اوج خود می‌رسد؛ که این بستر مناسب و تلاش‌های بی‌وقفه سازمان ملل و حمایت دولت‌های عضو آن، سرانجام باعث شد اعلامیه‌ای با عنوان «اعلامیه جهانی حقوق بشر» در سال 1948 تدوین شود؛ اما باید بدانیم در طول تاریخ بشر بیش‌ترین توجه به مسائل حقوق بشری و تبیین آن‌ها در سیره عملی امام علی(ع) با وجود این‌که حکم‌رانی ایشان بر سرزمین‌های اسلامی با تنوع نژادی، زبانی، دینی و فرهنگی همراه شده بود نمودار خارجی داشته است؛ که ما در این نوشتار تلاش نمودیم به بررسی مسائل حقوق بشری در سیره امیرالمؤمنین(ع) بپردازیم.
