تحلیلی بر مبانی قرآنی حقوق بشر اسلامی در اندیشه امام علی (علیه‌السلام)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی(ع) در روزهای چهارشنبه25 دیماه (افتتاحیه کنگره در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان) و اختتامیه کنگره 26 دی 1398 در موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) برگزار گردید. دبیر خانه کنگره از تاریخ دهم خرداد الی 30 آبانماه شروع به اعلام فراخوان و دریافت آثار در ۳۴ محور در بخشهای مقاله(475اثر)-پایان نامه(69اثر)-کتاب(131اثر)-شعر(305اثر)- هنرهای تجسمی (102اثر)انجام داد.در مجموع ۱۰۸۲ اثر به دبیرخانه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) ارسال شد. بعد از ارزیابی اولیه، و نهایی و معرفی آثار برگزیده مقالات منتخب در کتاب کنگره مقالات منتشر شد.
چکیده
اندیشه حقوق بشر بر تصور ویژه‌ای از انسان و جامعه انسانی استوار است و از دیدگاه‌های خاصی نسبت به هستی، معرفت و حقوق مایه می‌گیرد. در کلام و اندیشه امام علی(ع) ضمن بهره‌گیری از آموزه‌های قرآنی و ذیل بحث فلسفه حقوق بشر، مبانی حقوق بشر اسلامی ذکر گردیده و توجه بدان‌ها زمینه‌ای مطلوب برای ساختن جامعه قرآنی دانسته شده است.
در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد تفسیری ـ حدیثی، مهم‌ترین مبانی قرآنی حقوق بشر اسلامی در اندیشه آن حضرت مشخص می‌شود.
از نتایج تحقیق می‌توان به مبانی انسان‌شناختی، هستی‌شناختی، حقوق‌شناختی و معرفت‌شناختی اشاره کرد.
از دیدگاه امام علی(ع) برای دست‌یابی به حیات معقول، التفات حقیقی و عملی به مبانی مذکور لازم و ضروری است و نیز قرآن برای انسان کرامت ذاتی قائل است و حق کرامت انسانی مبنای رسیدن به حیات معقول و توجه به تحقق مبانی فوق است و برای سامان‌بخشی به زندگی انسانی، بر حقوق طبیعی و انسانی وی تأکید می‌شود. سعی نگارنده در این مقاله آن است که با ذکر مبانی قرآنی حقوق بشر اسلامی، به تحلیل و بررسی آن‌ها در اندیشه و بینش امام علی(ع) بپردازد و از اهمیت توجه بدان‌ها در رشد انسان و جامعه مطلوب انسانی با تأکید بر اندیشه‌های ایشان پرده بردارد.
کلیدواژه‌ها: قرآن، امام علی(ع) ، انسان، حقوق بشر اسلامی، مبانی حقوق بشر، حیات معقول.
فهرست مطالب (مشاهده متن)
مقدمه
با ذکر و بررسی مبانی حقوق بشر اسلامی در اندیشه امام علی× می‌توان به این نتیجه رسید که ساختن یک جامعه مطلوب انسانی، با توجه به حق کرامت انسانی و عملی نمودن مبانی مذکور در زندگی او امکان‌پذیر است و این امر می‌تواند راه را برای نقد مبانی و مبادی اندیشه حقوق بشرِ خلاف قرآن و ارزش‌های قرآنی بگشاید و به چالش‌ها و انتقادات بی‌پایه و اساس مرتبط با اعلامیه جهانی حقوق بشر که خلاف اسلام و آرمان‌های اسلامی است، پایان دهد.
مهم‌ترین سؤالات بنیادی در این مقاله عبارت است از:
- مبانی قرآنی حقوق بشر اسلامی در اندیشه امام علی× چیست؟
- جایگاه و ضرورت توجه به مبانی حقوق بشر اسلامی در دست‌یابی انسان‌ها به حق کرامت انسانی و حیات معقول دنیوی و اخروی از منظر امام علی× چیست؟
- مبانی حقوق بشر اسلامی در پرتو قرآن و اندیشه‌های امام علی× چگونه قابل تحلیل است؟
اطلاعات مورد نیاز برای مقاله را با مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی آراء و اندیشه‌های امام علی(ع)جمع‌آوری نموده و با تجزیه و تحلیل آن‌ها به نتیجه دست یافته‌ایم، لذا روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی است.
