سخنان آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای درباره واقعه غدیر خم
بسم اللَّه الرّحمن الرّحيم
اولاً عيد سعيد غدير را كه بخش عمده‌اى از شناسنامه‌ى شيعه‌ى ائمه (عليهم السّلام) محسوب مي‌شود و مرد و زن شيعى در طول ساليان طولانى و قرن‌هاى متمادى با ياد اين روز و اين حادثه هويت خود را احساس كرده‌اند، به شما حضار عزيز و همه‌ى مردم مؤمن كشورمان و به دنياى اسلام تبريك عرض مي‌كنيم. و به شما برادران و خواهران گرامى؛ بخصوص برادران و خواهرانى كه از راه‌هاى دور و شهرهاى گوناگون تشريف آورديد و همچنين به خانواده‌ى معظم شهيدان خوش‌آمد عرض مي‌كنيم .
مسئله ى غدير جزو مسائلى است كه در پيرامون آن فكر كردن، امروز به جامعه‌ى اسلامى و بخصوص به مردم و كشور ما خيلى كمك مي‌كند، براى اينكه راه درستِ حركت را گم نكنند. دو سه نكته را در پيرامون مسئله‌ى غدير عرض مي كنيم .
يك نكته خود واقعه‌ى غدير است. دنياى اسلام در زمان پيامبر اكرم كه بالنسبه وسعتى پيدا كرده بود، شاهد يك امر بسيار مهمى بودند و آن اعلام جانشينى اميرالمؤمنين بود. قضيه‌ى حادثه‌ى غدير را فقط شيعه نقل نكردند، محدثين اهل سنت و بزرگان اهل سنت هم بسيارى اين حادثه را نقل كردند، ولى فهم آنها از مسئله گاهى متفاوت است؛ اما اصل اين حادثه در بين مسلمين جزو مسلّمات محسوب مي‌شود. اين حادثه كه تعيين جانشين براى پيغمبر در ماه‌هاى آخر زندگى ايشان - تقريباً هفتاد روز به پايان زندگى پيغمبر - بود، رخ داده است و در حقيقتِ خود نشان دهنده‌ى اهميت مسئله‌ى حكومت و سياست و ولايت امر امت اسلامى از نظر اسلام است. اينكه امام بزرگوار ما و پيش از ايشان بسيارى از بزرگان فقها بر روى مسئله‌ى وحدت دين و سياست و اهميت مسئله‌ى حكومت در دين تكيه مي‌كردند، ريشه‌اش در تعاليم اسلام و از جمله در درس بزرگ غدير است. اين اهميت موضوع را مي‌رساند. همه‌ى مردمانى كه از واقعه‌ى غدير خم اين معنا را مي‌فهمند - يعنى ما شيعيان و حتى بسيارى از غير شيعه كه همين معنا را احساس كردند يا درك كردند از قضيه‌ى غدير - بايستى در همه‌ى دوران‌هاى تاريخ اسلام توجه كنند به اينكه مسئله‌ى حكومت يك مسئله‌ى اساسى و مهم و درجه‌ى اول در اسلام است؛ نمي‌شود نسبت به مسئله‌ى حكومت و حاكميت بى اعتناء و بى تفاوت بود. نقش حكومت‌ها هم در هدايت مردم يا در گمراه كردن مردم امرى است كه تجربه‌ى بشر به آن حكم مي كند .
اينكه در نظام جمهورى اسلامى - چه در قانون اساسى، چه در بقيه‌ى معارف جمهورى اسلامى - اين همه بر روى مسئله‌ى مديريت كشور اسلامى تكيه مي‌شود، به خاطر همين ريشه‌ى بسيار عميق و عريقى است كه در اسلام نسبت به اين قضيه هست. اين يك نكته است كه نبايد از نظر دور باشد.
نكته‌ى ديگر در كنار اين مسئله اين است كه در واقعه‌ى غدير، پيغمبر اسلام اميرالمؤمنين؛ على بن ابى طالب (عليه الصّلاة و السّلام) را معرفى كردند. خصوصياتى كه در آن دوران و در دوران‌هاى بعد، زندگى به آن شناخته شد، چه بود؟ اينها براى ما معيار است. اميرالمؤمنين اولين خصوصيتش دلبستگى و پايبندى به رضاى الهى و حركت در مسير صراط مستقيم بود؛ هر مقدارى كه دشوارى داشته باشد، هرچه مجاهدت بخواهد، هرچه گذشت، بخواهد. اين مهمترين خصوصيت اميرالمؤمنين است.
اميرالمؤمنين كسى است كه براى خدا و در راه خدا از دوران كودكى تا لحظه‌ى شهادت يك لحظه و در يك قضيه پا عقب نكشيد و دچار ترديد نشد و همه‌ى وجود خود را در راه خدا به ميدان آورد. آن وقتى كه بايد تبليغ مي‌كرد، تبليغ كرد؛ آن وقتى كه بايد شمشير ميزد، در ركاب پيغمبر شمشير زد و از مرگ نترسيد؛ آن وقتى كه لازم بود صبر كند، صبر كرد؛ آن وقتى كه لازم بود زمام سياست را به دست بگيرد، سياست را به دست گرفت و وارد ميدان سياست شد. و در همه‌ى اين دوران هاى گوناگون، آنچه لازمه‌ى فداكارى از آن بزرگوار بود، بروز و ظهور پيدا كرد. پيغمبر اكرم يك چنين كسى را در رأس جامعه‌ى اسلامى قرار مي‌دهد. اين شد درس؛ اين يك درس براى امت اسلامى است. فقط يك حافظه‌ى تاريخى و خاطره‌ى مربوط به قرن‌هاى گذشته نيست. اين نشان مي‌دهد كه براى اداره‌ى جامعه‌ى اسلامى و جوامع اسلامى و امت اسلامى، معيارها اينهاست: خداپرستى، در راه رضاى خدا مجاهدت كردن، جان و مال را به عرصه آوردن، از هيچ سختى و مشكلى روگردان نبودن، و از دنيا اعراض كردن. اين قله، اميرالمؤمنين است؛ شاخص، وجود اميرالمؤمنين است. اين درس بزرگ غدير است.
نگاه كنيم به دنياى اسلام و حكومت‌هاى اسلامى و به سطح عالم و مديريت‌هاى سياسى در دنيا و ببينيد فاصله چقدر است بين آنچه كه اسلام به بشريت ارائه كرد و آنچه امروز در واقعيت‌ها وجود دارد. ضربه‌اى كه بشريت ميخورد، بخش عمده‌اى از اين ناحيه است. اسلام براى سعادت بشريت مديريتى از نوع مديريت اميرالمؤمنين را لازم ميداند، كه البته اميرالمؤمنين در اين قسمت شاگرد و پيرو پيغمبر است. خود اميرالمؤمنين وقتى درباره‌ى زهد او سخن گفته شد، گفت زهد من كجا و زهد پيغمبر! در مجاهدت، در صبر و در همه ى اين مراتب، اميرالمؤمنين شاگرد برجسته و ارشد پيامبر خداست. و اين چنين كسى است كه شايسته است. همه‌ى ما بايد اين را به عنوان الگو در نظر بگيريم؛ نه فقط براى كشور خودمان، براى دنياى اسلام؛ داعيه اين است، توقع اين است.
يك چنين انسان والا و بزرگ و بى اعتناى به دنيا، به زر و زيورها، آماده ى براى جانفشانى در راه حق و حقيقت است كه مي‌تواند جوامع بزرگ انسانى را نجات بدهد. تسليم خواهش‌هاى نفسانى نشود، مصلحت‌هاى حقير شخصى، او را مغلوب حوادث بزرگ زندگى نكند. اينكه ما بارها عرض مي كنيم پيام اسلام و پيام جمهورى اسلامى براى دنيا، پيام نوئى است، يعنى اين؛ اين يك نمونه‌ى برجسته‌ى آن است.
امروز شما نگاه كنيد به سطح زندگى بشريت در دنيا؛ رؤساى كشورها، مديران امور سياست ملت‌ها را نگاه كنيد؛ كدامشان حاضرند از منافع شخصى خودشان صرف نظر كنند و بگذرند؛ آنجائى كه اين منفعت برايشان دم دست است و ميتوانند از آن بهره بگيرند؟ كدامشان حاضرند جان خودشان را در راه مصلحت ملتشان و كشورشان قربانى كنند و فدا كنند؟ كدامشان حاضرند پا روى رودربايستى ها و ملاحظه كارى‌ها بگذارند؟ امروز فقر بزرگ بشريت از جمله، فقرِ همين گونه مردان است كه اسلام نمونه‌ى عالى آن را به بشريت نشان داده است. البته پيداست رسيدن به آن قله، كار افراد عادى بشر نيست؛ كسى نميتواند مثل اميرالمؤمنين زندگى و مشى كند؛ اين يك آرزوى نشدنى است. اما قله، جهت را به ما نشان مي‌دهد. به سمت آن قله بايد حركت كرد، به او بايد شبيه و نزديك شد. اين، آن نقيصه‌ى بزرگ و كمبود بزرگ بشريت است. اين نكته اى است كه در ماجراى غدير وجود دارد. اين هم يك مسئله است، كه بايد به اين توجه كرد؛ پيام غدير به دنيا، پيام الگوى حكومت اسلامى است .
انسانى كه در راه خدا با دشمن، با موارد غرض ورزى، آنچنان سخت و قاطع برخورد مي كند؛ اما در مقابل انسانهاى مظلوم، انسانهاى ضعيف، آنچنان خاكسار است، آنچنان بردبار است كه كسى باور نمي‌كند اين اميرالمؤمنين است. اوائلى كه اميرالمؤمنين وارد كوفه شده بودند و مردم آن حضرت را نمي‌شناختند، رفتار آن حضرت، لباس آن حضرت، مشى آن حضرت، جورى بود كه هيچ كس تو كوچه و بازار كه حضرت راه ميرفت، نمي‌فهميد كه اميرالمؤمنينِ به آن عظمت، همين شخصى است كه دارد به طور معمولى و عادى راه مي‌رود. در مقابل مردم ضعيف، مردم معمولى، اين چنين متواضع و بردبار و خاكسار است؛ همان كسى كه در مقابل دشمنان غدر، دشمنان گردن كلفت، آن چنان قاطع مثل كوه مى ايستد؛ اينها الگوست .
يك نكته‌ى ديگر هم در باب مسئله‌ى غدير عرض كنيم. مسئله‌ى غدير براى ما شيعيان پايه‌ى عقيده‌ى شيعى است. ما معتقديم كه بعد از وجود مقدس نبى مكرم اسلام (صلّى اللَّه و عليه و اله و سلّم) امام به حق براى امت اسلامى، اميرالمؤمنين بود؛ اين، پايه و مايه‌ى اصلى عقيده‌ى شيعه است. معلوم است كه برادران اهل سنت ما، اين عقيده را قبول ندارند؛ جور ديگرى نظر مي‌دهند، جور ديگرى فكر مي‌كنند؛ اين شاخص وجود دارد. لكن همين قضيه ى غدير در يك نقطه وسيله و مايه‌ى اجتماع امت اسلامى است و او شخصيت اميرالمؤمنين است. درباره‌ى شخصيت و عظمت اين انسان بزرگ و والا بينِ مسلمين اختلافى نيست. اميرالمؤمنين را همه در همان نقطه‌ى عالى و سامى(1) كه بايد به او در آن نقطه نگريست - از لحاظ علم، از لحاظ تقوا، از لحاظ شجاعت - مي نگرند و مى‌بينند؛ يعنى ملتقاى عقيده‌ى همه‌ى آحاد امت اسلامى اميرالمؤمنين است .
آنچه كه ما امروز بايد به آن توجه كنيم، اين است كه شيعه اين عقيده را براى خود مثل جان عزيزى در طول قرن‌هاى متمادى حفظ كرده است؛ با وجود دشمنى‌هائى كه شده است - كه اين دشمنى‌ها را كم و بيش همه مي‌دانند؛ چقدر ظلم كردند، چقدر فشار آوردند، چقدر اختناق ايجاد كردند - شيعه اين عقيده را حفظ كرد؛ معارف تشيع را گسترش داد؛ فقه شيعه، كلام شيعه، فلسفه‌ى شيعه، علوم گوناگون شيعه، تمدن شيعى، فكر راقى شيعيان، بزرگان شيعه و برجستگان شيعه در تاريخ اسلام درخشان است. بنابراين، اين عقيده‌اى است كه شيعه آن را حفظ كرده است و حفظ خواهد كرد؛ اما توجه بكنيد كه اين اعتقاد مايه‌ى دعوا و نزاع نبايد بشود. اين، آن حرفى است كه ما سال‌هاست اين را گفتيم و تكرار كرديم، باز هم تكرار مي‌كنيم. و مى‌بينيم كه دشمن چه نيتى دارد، چه قصد خبيثى دارد از ايجاد اختلاف بين آحاد امت اسلامى به عناوين مختلف، از جمله با عنوان شيعه و سنى. دشمن يعنى دشمن اسلام، دشمن قرآن، دشمن مشتركات، دشمن توحيد؛ نه دشمنِ يك بخشى از اسلام.
دشمن سعى‌اش اين است كه بين امت اسلامى، دشمنى برقرار كند؛ مي‌فهمد كه اتحاد دنياى اسلام چقدر براى او مضر است. دشمن ديد كه وقتى انقلاب اسلامى در ايران پيروز شد، عظمت اين انقلاب و تشعشع اين انقلاب، چطور در دنياى اسلام و در كشورهاى اسلامى توانست دلها را به خود جذب كند؛ دلهائى كه شيعه نبودند. ميليونها نفر از برادران اهل سنت در كشورهاى عربى، در كشورهاى آفريقائى، در كشورهاى آسيائى مجذوب انقلاب شدند و از اين ناحيه، دشمن ضربه خورد؛ از اتحاد دلها، از توجه دلها به جمهورى اسلامى - دلهاى آحاد مسلمان‌ها - دشمن ضربه خورد. مي‌خواهد اين توجه را از بين ببرد؛ چه جور؟ با ايجاد دشمنىِ بين شيعه و سنى.
الان يكى از بخش‌هاى مهم سياست استكبار در همين منطقه‌ى ما - علاوه بر دشمنى‌هاى ديگرى كه مي‌كنند - اين است كه اين سران بعضى از كشورهاى عربى را با خودشان همراه كنند و آنها را در مقابل ملت ايران قرار بدهند؛ در مسائل گوناگون؛ در مسئله‌ى هسته‌اى و غير مسئله‌ى هسته‌اى، از مسائل مختلف. جلسه مي‌گذارند، مى‌نشينند، معامله مي‌كنند، توطئه مي‌كنند. آمريكا از بعضى از كشورهاى اسلامى مطالبه مي‌كند كه شما چه سهمى حاضريد ايفا كنيد در مقابله‌ى با ايران. سعى‌شان ايجاد دشمنى است. كارى كه دشمن مي‌تواند در محافل و تصميم‌گيرى‌هاى سياسى بكند، اين است كه سران دولتها را با جمهورى اسلامى وادار به مقابله كند؛ بيش از اين كارى نميتواند بكند. دشمن دل مردم - دل مردم كشورهاى عربى، دل مردم كشورهاى اسلامى، دل مردم فلسطين، دل مردم عراق - را نميتواند از جمهورى اسلامى برگرداند؛ دلها را كه نمي تواند؛ حداكثر كارى كه بكنند اين است كه بتوانند دولتها را در مقابل جمهورى اسلامى قرار بدهند. البته آن دولتها هم هر كدام ملاحظه كارى هاى خودشان را دارند و اين جور هم نيست كه آماده باشند يكجا خودشان را در اختيار صهيونيستها و استكبار در اين قضيه قرار بدهند؛ اما در دل مردم اثرى نمي‌توانند بكنند.
در دل مردم چه اثر مي‌كند؟ چه چيزى مي‌تواند دلهاى دنياى اسلام را از جمهورى اسلامى و از ملت ايران جدا كند؟ همين اختلاف‌ها و تعصب‌هاى مذهبى است. اينها مي‌تواند دلها را از هم جدا كند. از اين بايد ترسيد؛ از اين بايد ترسيد. همه مسئول‌اند كه مراقبت كنند. اينكه در دنياى تشيع عليه برادران اهل سنت، در دنياى تسنن عليه برادران شيعه كتاب بنويسند، تهمت بزنند، بدگوئى كنند، اين نه هيچ شيعه‌اى را سنى خواهد كرد، نه هيچ سنى‌اى را شيعه خواهد كرد. آن كسانى كه مايلند همه‌ى مردم دنياى اسلام به محبت اهل‌بيت و ولايت اهل‌بيت بگروند، بدانند با دعوا راه انداختن و با اهانت كردن و با دشمنى كردن هيچ كس را نمي‌توان شيعه كرد و به ولايت اهل‌بيت متوجه كرد. دعوا ايجاد كردن جز بَغضاء و جدائى و دشمنى هيچ اثر ديگرى ندارد و اين بغضاء و دشمنى و جدائى همان چيزى است كه امروز آمريكا مي‌خواهد، صهيونيستها ميخواهند و دارند براى آن تلاش مي‌كنند.
در يك كشور اروپائى غير اسلامىِ دشمن تاريخى و بنيادين با كشورهاى اسلامى، شما مى‌بينيد توى تلويزيون‌شان، مناظره‌ى شيعه و سنى راه مى‌اندازند. يكى را از شيعه دعوت مي‌كنند، يكى را از سنى دعوت مي‌كنند، كه شما بيائيد تو اين تلويزيون با هم مناظره كنيد. مقصودشان چيست؟ يك كشور مسيحى، يك كشور استعمارگر با سابقه‌ى سياه، مناظره‌ى شيعه و سنى به چه مقصود راه مي‌ندازد؟ مي‌خواهد حقيقت معلوم بشود؟ مي‌خواهد در بين مباحثه و مناظره، مستمعين و مخاطبانش حق را بفهمند؟ يا مي‌خواهد از اين گفتگوها و از آنچه كه در خلال اين گفتگوها ممكن است از كسى سر بزند، اين آتش اختلاف را تشديد كند؟ نفت روى اين آتش بريزد؟ اينها بايد ما را بيدار كند. اينها بايد ما را به خود بياورد؛ بايد هشيار بشويم.
شيعه منطق قوى‌اى دارد؛ استدلال متكلمين شيعه و علماى شيعه درباره‌ى مباحث تشيع استدلال‌هاى پولادين و محكمى است؛ اما اين ربطى ندارد به اينكه در دنياى تشيع شروع كنند به مخالفان خودشان بدگوئى كردن و اهانت كردن و ايجاد دشمنى كردن، آن هم در مقابل همين جور، و آتش دعوا درست كنند. ما اطلاع داريم، بنده هم امروز اطلاع دارم، هم از گذشته اطلاع دارم كه پول‌ها دارد خرج مي‌شود براى اينكه اينها كتاب فحش و دشنام و تهمت بنويسند عليه آنها، آنها كتاب فحش و دشنام و تهمت بنويسند عليه اينها؛ پول هر دو را هم يك مركز مي‌دهد؛ پول هر دو كتاب و نشر هر دو كتاب از يك جيب خارج مي‌شود. اينها هشداردهنده نيست؟ اينها را بايد توجه كنند.
من امروز به بركت ولايت اميرالمؤمنين و به نام آن بزرگوار و با استمداد از روح بزرگ اميرالمؤمنين اين را عرض كردم براى اينكه يك تأكيدى باشد بر آنچه كه در طول ساليان متمادى امام بزرگوار گفتند، ماها گفتيم؛ همه بدانند، اينجور نباشد كه كسى از يك گوشه‌اى خيال كند دارد از شيعه دفاع مي‌كند و تصور كند دفاع از شيعه به اين است كه بتواند آتش دشمنى ضد شيعه و غير شيعه را برانگيزد. اين دفاع از شيعه نيست؛ اين دفاع از ولايت نيست. اگر باطنش را بخواهيد، اين دفاع از آمريكاست؛ اين دفاع از صهيونيستهاست. استدلال منطقى هيچ اشكالى ندارد؛ كتاب‌ها بنويسند، استدلال كنند؛ علماى ما نوشتند، امروز هم مي‌نويسند و بنويسند. ما در فروع، در اصول، در بسيارى از مسائل، نظرات مستقل شيعى داريم، اينها را استدلال كنند، بيان كنند؛ آنچه كه غير از اينهاست، آن را با استدلال منطقى رد كنند؛ هيچ مانعى ندارد. اما اين غير از اهانت كردن، بدگوئى كردن، دشمنى درست كردن است؛ به اين بايد توجه كرد.
ديدار هزاران نفر از قشرهاى مختلف مردم به مناسبت عيد سعيد غدير خم
