گفتگو با دکتر علیرضا هزار عضو شورای سیاستگذاری کنگره
و گویی خداوند متعال اراده فرمود تا کمال مهربانی اش را به رخ زمینیان بکشد وقتی که معجزه آسمانی بر روی زمین تجلی یافت و به اسم اعظم الهی، علی نام گرفت. آری ! " خدا می خواست تا تقدیر عالم این چنین باشد / کسی که صاحب عرش است، مهمان زمین باشد" احمد علوی
پس به جا و بایسته است که تمامی انسان های آزاده، مست بادهء عشقش باشند و از جام ولا سرمست. و چه شکرگزار و قدردان این رحمت و نعمت بی مثل و مانندند آنانکه تن و جان در اقیانوس بی کران مهر ، مودت و عنایتش شستشو داده اند و سر معرفت ، ارادت واطاعت در آستان کبریائیش فرو آورده اند که به نقل قول از دکتر هزار؛ "احتیاج همه به او در تمام امور، و بی نیاز بودن او از همه در تمام امور، دلیل بر آن است که او از همه افضل و برتر است"
وی عضو شورای سیاست گذاری کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی حضرت علی سلام الله علیه می باشد که در دو رشته علوم قرآن و حدیث و روانشناسی، مدرک کارشناسی ارشد و در رشته الهیات، مدرک دکترا به دست آورده و دارای تحصیلات حوزوی است. از محضر بزرگانی چون آیت الله بهجت، آیت الله جوادی آملی و آیت الله وحید خراسانی کسب فیض کرده است. علاوه بر کتاب هایی به زبان عربی و فارسی، از ایشان بیش از 40 مقاله در مجلات معتبر کشور منتشر شده است و در مباحث اخلاق و تربیت اسلامی از صاحب نظران و کارشناسان فعال و توانمند حوزه و دانشگاه می باشد و همایش ها و نشست های علمی فراوانی را در این باره در مراکز علمی کشور برگزار کرده است. دکتر علیرضا هزار مهمان مدیر عامل موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت علیهم السلام شده که خود، در 26 دی ماه 1398 میزبان برگزاری کنگره حضرت امیر سلام الله علیه خواهد بود. نظر ایشان را در خصوص تاثیرات این کنگره و بازتاب آن بر جامعه بشریت جویا شدیم که در ادامه می خوانید. تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
پس به جا و بایسته است که تمامی انسان های آزاده، مست بادهء عشقش باشند و از جام ولا سرمست. و چه شکرگزار و قدردان این رحمت و نعمت بی مثل و مانندند آنانکه تن و جان در اقیانوس بی کران مهر ، مودت و عنایتش شستشو داده اند و سر معرفت ، ارادت واطاعت در آستان کبریائیش فرو آورده اند که به نقل قول از دکتر هزار؛ "احتیاج همه به او در تمام امور، و بی نیاز بودن او از همه در تمام امور، دلیل بر آن است که او از همه افضل و برتر است"
وی عضو شورای سیاست گذاری کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی حضرت علی سلام الله علیه می باشد که در دو رشته علوم قرآن و حدیث و روانشناسی، مدرک کارشناسی ارشد و در رشته الهیات، مدرک دکترا به دست آورده و دارای تحصیلات حوزوی است. از محضر بزرگانی چون آیت الله بهجت، آیت الله جوادی آملی و آیت الله وحید خراسانی کسب فیض کرده است. علاوه بر کتاب هایی به زبان عربی و فارسی، از ایشان بیش از 40 مقاله در مجلات معتبر کشور منتشر شده است و در مباحث اخلاق و تربیت اسلامی از صاحب نظران و کارشناسان فعال و توانمند حوزه و دانشگاه می باشد و همایش ها و نشست های علمی فراوانی را در این باره در مراکز علمی کشور برگزار کرده است. دکتر علیرضا هزار مهمان مدیر عامل موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت علیهم السلام شده که خود، در 26 دی ماه 1398 میزبان برگزاری کنگره حضرت امیر سلام الله علیه خواهد بود. نظر ایشان را در خصوص تاثیرات این کنگره و بازتاب آن بر جامعه بشریت جویا شدیم که در ادامه می خوانید. تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
در آغاز به نظر جنابعالی، برگزاری کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی حضرت علی سلام الله علیه، چه بازتابی در سطح جامعه، بین الملل، بین محققین و پژوهشگران می تواند داشته باشد؟
اگر عالم را به یک ویترین تشبیه کنیم، در عالمی زندگی می کنیم که هر آئین و مذهبی، متاع دین و مذهب خودش را ارائه می دهد و سعی می کند بهترین شکل ویترین آرائی را هم داشته باشد. ما معتقدیم که تشیع ، دقیق ترین و کامل ترین دین الهی است و امیرالمومنین سلام الله علیه، امام این دین است.با در نظر گرفتن آن روش ویترینی، خداوند فرصتی به ما بخشیده تا در قالب برگزاری کنگره، جناب مرتضی علی سلام الله علیه را در این ویترین ارائه کنیم حال هرچه مباحث دقیق تر، جامع تر و کامل تر ارائه شود،برای محققین،جامعه بین اللملی و جامعه عمومی کارآیی خود را خواهد داشت. البته باید بدانیم اقتضائات جامعه امروز و نیازمندی ها ی آن چیست.
گاهی در سالهای متمادی کنگره برگزار می شود حال آنکه مثلا همایش امسال با سال گذشته هیچ فرقی نکرده و تاثیر بسزایی نداشته است و این خروجی ، نتیجه ی عدم کسب آگاهی از عصر و زمان خویش است. پس برگزار کنندگان و سلسله جنبانان کنگره هایی باچنین رویکرد، چنانچه جامعه و عصر خویش را غواصی کرده ، بشناسند و سپس برای همین عصر و نیازهایش، حضرت امیر المومنین سلام الله علیه رابه جامعه معرفی کنند، یعنی اصطلاحاً مواصفات {ویژگی هاو مشخصات}جامعه را بشناسند و حضرت را بر اساس مواصفات این جامعه به عالم ارائه دهند، قطعا بسیار پر تاثیر و موفق خواهند بود.
اصلی ترین مسئولیت این کنگره در رابطه با بازخوانی ابعاد شخصیتی مولا سلام الله علیه را چه می دانید؟
در جامعه امروز که جامعه ظلم ها، رفتارهای غیراخلاقی و غیر انسانی است بهتر است روی محور "حقوق انسان در نگاه امیرالمؤمنین علیه السلام" همت گماشته شود، نه حقوق مسلمانان، نه حقوق مؤمنان بلکه انسان بمِا اَنّهُ انسان ، یعنی انسان از آن جهت که انسان است از نگاه حضرت امیر بررسی شود و حضرت علی سلام الله علیه فقط مختص شیعیان معرفی نشود. رسول خدا(ص) در خطبه غدیر نیز در معرفی امیرالمؤمنین از همین روش بهره می برند ،آنجا که بارها می فرمایند "مَعَاشِرَالنَّاس" : این متد است برای من و شما. یعنی اگر بخواهیم حضرت را معرفی کنیم،می بایست برای ناس معرفی کنیم، نه برای معاشر المؤمنین و نه معاشر المسلمین، بلکه معاشر الناس ، برای جنس بشریت. حال اگر برای ناس حضرت را معرفی می کنیم باید ناس و نیازمندی های وی را بشناسیم و حضرت امیر علیه السلام را به اقتضای نیازمندی های این ناس ارائه دهیم .حال اگر تاکید بر همین اصل در این کنگره محترم لحاظ شود و از آنجا که دیدگاه ما جهانی و بین المللی است گمان می کنم که به یاری خدا پیشبرد کار خیلی سریعتر و وسیع تر خواهد بود.
تأثیر برگزاری این چنین برنامه هایی در معرفی جنبه های مختلف زندگی و اندیشه امام علی سلام الله علیه را چگونه مطرح می کنید؟
ما همیشه برای تبلیغ و معرفی ابزارهای مختلفی در دست داشته ایم. این ابزارها در طول تاریخ چرخش داشته و تغییرات مختلفی پیدا کرده اند. قطعاً همایش ها، کنگره ها و سمپوزیوم ها، در جامعه امروزی یک ابزاری است که در، صد سال پیش این ابزار موجود نبود. بالاترین ابزار صد سال گذشته، منبر بود، مَدرَس بودو مُدرَّس ، اما امروز فضای کنگره ها و همایش ها را داریم. ابتدا باید مشخص شود که تفاوت همایش با دیگر ابزارهای تبلیغ و شناخت افزایی چیست؟ آیا همایش یک روضه بزرگ است؟ یا یک سخنرانی وسیع ؟ نه! اصلاً این نیست. بلکه کنگره جمع مجموع عِدّه و عُدّه ای است که در آن موضوع مشغول به فعالیت هستند. یعنی ما باید به گونه ای تلاش کنیم که در موضوع و محور مربوط به مرتضی علی سلام الله علیه چه عِدّه و عُدّه را در جامعه امروز کشف کنیم و از راه سنجش و ارزیابی بدانیم چه عِدّه و عُدّه ای امروز در جامعه وجود دارند؟
رسالت اصلی کنگره این دو مهم است که ابتدا این عِدّه و عُدّه را جمع کند و دیگر این که به این عِدّه و عُدّۀ پراکنده، برنامه دهد و سازماندهی اش کند.
ما محقق در جامعه خودمان کم نداریم بلکه مشکل موجود، عدم برنامه برای این محققان است ،یا اینکه این محققان برنامه هایی همزمان ندارند. یعنی جزیره های خوبی هستیم اما جزیره ها به هم متصل نیستند. تلقی من این است که این کنگره می بایست دو کار مهم انجام دهد: 1. جمع کردن جزیره های پراکنده در کنار هم، 2 برنامه ریزی و دادن برنامه در راستای آینده این جزیره ها.
به ذهنم می رسد که باید کنگره را به نوعی فراهم کنیم که اختتامیه کنگره ما، در واقع افتتاحیه باشد. یعنی در جلسه ای که خداحافظی می کنیم،وعده بعدی مان را گذاشته باشیم و روی دوش هر کدام ما مسئولیت جدیدی نهاده و تعریف شده باشد. کنگره ای که اختتامیه آن، اختتامیه باشد، نتیجه ای در بر ندارد. کنگره ای که اختتامیه آن، افتتاحیه باشد نتیجه خواهد داد.
از فرمایشات شما متوجه شدم که از جمله وظایف پیش رو در این کنگره دغدغه مند سازی افراد است و دیگر برطرف کردن موازی کاری هاکه سر راه این وظیفه مهم، مانع تراشی نکند، همینطور است؟
- بله، همینطور است.
آیا این کنگره می تواند نقش مؤثری در جذب مردم به ویژه قشر جوان، در راستای گسترش فرهنگ علوی داشته باشد؟ به چه نحوی؟
ما قطعاً برای این کنگره مخاطب تعریف می کنیم وکنگره ما free (باز) نیست و با توجه به سطح دانش و حد علمی کنگره ،در گام اول، جوانان مخاطب ما نیستند و یک کنگره عمومی در نظر نداریم بلکه کنگره تخصصی برگزار خواهیم کرد. زحمات دوستان هم نشان دهنده این است که از یک سطح بالای علمی مشغول به کار هستند. وقتی در قله خوب تلاش کنیم و این قله،خروجی های مختلف داشته باشد ،آنچه به کوهپایه سرازیر می شود، برای جامعه نقش اساسی ایجاد می کند.
اگر نیازمندی های جامعه امروز را بشناسیم، سوالات و دغدغه های آن را را ارزیابی کنیم، به وضوح روشن خواهد شد که نزاع جامعه امروز" آزادی بیان" است و "حکم ارتداد ".نیاز این جامعه، جوانی است که می خواهد پیشرفت کند و دین را مانع خود دانسته و دین گریز می شود. باید بازشناسی کنیم تا دریابیم که چگونه حضرت امیرالمؤمنین سلام الله علیه را به این جوان ارائه دهیم تا نه تنها علی را مانع پرواز خود تلقی نکند، بلکه دو بال پرواز خود بداند. به دقت، تمام این اتفاق مهم محقق می شود،در صورتی که در نوک قله به دقیق ترین کارها جامه عمل پوشانده شود. ترجمه شعر عربی به ذهنم می رسد که همیشه برای من سرمشق است. می گوید : هر وقت خواستی کاری انجام بدهی، قله ای انجام بده نه کوهپایه ای. تو در قله وظیفه خود را انجام بده،هنگامی که قله تمام شد به طور طبیعی به کوهپایه هم ریزش پیدا می کند. ما با چنین دیدگاه و شیوه طریقتی در این کنگره وارد خواهیم شد.
بزرگ می اندیشید تا به عنایت مولا وارد عمل بزرگ شوید
همین گونه است ان شاالله
به جاست که از خود مولا بیاموزیم که فرمودند: "الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ" حکمت گمشده مؤمن است هرکجا او را پیدا کند، بدست می گیرد و استفاده می کند.
ما باید دقیق بررسی کنیم که وقتی مسیحی ها در واتیکان تصمیم برگزاری کنگره را دارند، چه می کنند؟ همانطور که هفته گذشته کنگره ای بزرگ در اورشلیم در دانشگاه عبری با موضوع شیعه شناسی برگزار شد. حال وقتی کلبرگ می خواهد کنگره ترتیب دهد ، چگونه برگزار می کند؟چه نقشی برای عموم جامعه و متخصصین جامعه در کنگره اش قائل است؟ افتتاحیه و اختتامیه آن به چه شیوه ای است؟ می خواهم بگویم خوب است حواسمان به رقیب هم باشد و چشممان به دیگران . فقط در طایفه خودمان تپه ها را نبینیم که اگر کمی قد ما بالا بود فکر کنیم ما آدم های غول پیکری هستیم! خیر! در عالم غول پیکرهای زیادی هستند ولو رقیب ما باشند ما باید از آنها استفاده کنیم و بهره بگیریم.
به نظر شما با برگزاری این چنین کنگره هایی می توان از مظلومیت و مغفول ماندن سیره حضرت علی سلام الله علیه در جامعه کاست؟
قطعاً اولین ظلم به یک معلم، نشناختن آن معلم است. ممکن است صد مدل شکر و سپاس هم از آن معلم به جا آوریم و روز معلم کادو هم تقدیمش کنیم اما توانایی های آن معلم را در آموزش انسان ها نشناسیم. اگر مولا علی علیه السلام را معلم بشریت بدانیم [که هست]باید بگویم که شاید به نوعی بیشترین ظلم را متاسفانه ما شیعیان در حق ایشان روا داشته ایم. من در لبنان یک دوست مسیحی دارم که اهل کنایه و متلک است. به من گفت علی شما می گفت از آسمان ها از من بپرسید. من راه های آسمان را از زمین بهتر می دانم. شما نه تنها درباره آسمان از او نپرسیدید بلکه در زمین هم او را خانه نشین کردید.حال اگر علی برای ما بود تاکنون آسمان ها را فتح کرده بودیم. هر چند این حرف به کنایه می ماند اما درست است و حقیقت. قطعاً این کنگره می تواند انشاءالله یک برگی از چهره امیر مهربانی ها حضرت علی سلام الله علیه به انسان{این اشرف مخلوقات} معرفی کرده و رفع مظلومیت کند و قطعاً این دستاورد از مصادیق نصرت حضرت امیرالمؤمنین سلام الله علیه می باشد.
یکی از محورهای کنگره تقدیر از چهارده نفر از فعالان با اهداء جایزه ولایت می باشد. این حرکت را چطور ارزیابی می فرمایید ؟
این کار، کار بسیار منطقی است. در عالم تحریر، تشویق محققین در واقع تشویق محققین نیست بلکه تأکید برای مراجعه به آن شخصیت اصلی است که این افراد روی آن مشغول به تحقیق هستند. بوی گُل را از که جوییم؟ از گلاب. وقتی ما چهارده نفر از خادمان حضرت امیر را تجلیل و تشویق کرده و از آنها تقدیر و سپاسگزاری کنیم در واقع از محضر مقدس مولایمان سپاسگزاری خواهیم کرد. حال بهترآنکه، دوستانی که در پشت جبهه این کنگره زحمت می کشند ،هر کدام از این چهارده نفر را نه فقط به عنوان یک انسان، بلکه به عنوان یک سبک نظاره گر باشند. من که در جلسه شما نشستم به فرق شیوه نفر اول تا نفر چهاردهم پی ببرم که هر کدام چه سبکی داشته اند؟ چون هر کسی روش مربوط به خود را دارد و باید چهارده سبک تحقیقی پژوهشی به مخاطب ارائه شود تا شما عزیران حاضر در جلسه، بتوانید از این چهارده نفر تأسی کنید در غیراین صورت این افراد می آیند و بعد هم وفات می کنند و گنجینه های طریقت در سینه شان مدفون می شود. یعنی این تشویق ،تشریفیاتی نباشد بلکه معتقدیم آن فردی که آمده و مسیری را آغاز کرده، افراد حاضر در جلسه ادامه این مسیر را بگیرند و حرکت کنند و سبک و سلوک چنین الگویی را در پیش بگیرند.در واقع این چهارده مسیر هر کدام یک سلسله جنبان دارند که شما از آنها تشکر و تقدیر می نمایید.
این قبیل کنگره ها و بازتاب آن چگونه می تواند با دین گریزی در سطح جامعه مقابله کند؟
بایسته است محور این کنگره را جنس بشریت بگیریم و نیاز جامعه امروز انسانی به امیرالمؤمنین علیه السلام را همان گونه پاسخ دهیم که خلیل ابن احمد فراهیدی گفت. از وی پرسیدند : دلیل افضل بودن علی سلام الله علیه چیست؟ پاسخ گفت: أَفْضَلُ مِنَ الْکل (احتیاج همه به او در تمام امور، و بی نیاز بودن او از همه در تمام امور، دلیل بر آن است که او از همه افضل و برتر است.)
اگر ما نیز امیرالمؤمنین را به عنوان یک طبیب معرفی کنیم که ایشان هم داروخانه به همراه دارد و هم درمان ، هر کدام هم در هرسطحی که هستیم مراجعه به این بزرگوار کنیم ،قطعاً می توانیم زندگی خودمان را تابع این شخصیت بزرگوار و بی مانند، تغییری اساسی دهیم.
مراجعه آنها که از دین گریزان اند به مرتضی علی سلام الله علیه و دینی که علی (ع) ارائه می کند، آبی است بر آتش کجروی هایشان.چون جوان از خودِ دین گریزان نیست بلکه از دین هَزار گریزان است و از یکسری شیوه ها. اگر دین امیرالمؤمنین را به نسل جوان ارائه کنیم، دین علی، برای کسی گریز ایجاد نمی کند.
صحبت به پایان می رسد و این شعر دل نشین در عالم ذهن به پرواز در می آید : به ذره گر نظر لطف بوتراب کند / به آسمان رود و کار آفتاب کند
علی فراتر از بهشت است و این عشق آسمانی معجزه ای است که به صورت انسان متجلی شده ، تا قیام قیامت،تمام بشریت در زیر لوایش ماواء و آرام بگیرند.