دانستنی‌هایی درباره عید سعید غدیر خم (۱)

اشاره رخداد غدیر در ذى‌الحجه سال دهم هجرى، تنها یک حادثه تاریخى نیست؛ غدیر، تنها نام یک سرزمین نیست، یک تفکر است؛ نشانه‏‌اى است از تداوم خط نبوت؛ چشمه‌‏اى است که تا پایان هستى می‌جوشد؛ غدیر، روز اکمال دین، اتمام نعمت و موجب خشنودى خداست؛ روز بزرگ، روز گشایش و روز تکامل است؛ غدیر، نه تاریخ است، نه جغرافیا و نه روایت، بلکه ولایت است؛ پیشوند غدیر، رسالت است و پسوند آن، ولایت و امامت.

غدیر در لغت به معنای آبگیر است؛ گودالی در بیابان که آب باران در آن گرد آید. در میان راه دو شهر بزرگ دنیای اسلام، مکه و مدینه، محلی است به نام «جُحفه» که در زمان رسول گرامی اسلام (صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله)، کاروانیان حج گذار در آنجا از هم جدا می‌‏شدند و به طرف دیار خود می‏‌رفتند. در این محل، غدیر خم جای دارد. علت نام‌گذاری این غدیر به خم، آن است که آبگیر آنجا به شکل خُمِ رنگرزان بوده و برخی قبایل صحرایی، گاه جامه‌‏های رنگ کرده خود را در این آبگیر می‌شسته‏‌اند.

خلاصه واقعه غدیر خم

در سال دهم هجرت، رسول خدا (صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏آله) به حج رفت و احکام آن را به مردم آموزش داد. به هنگام بازگشت از مکه، در استراحتگاه جُحفه و در غدیر خم، به امر خدا مردمان را گرد آورد و در آن مجمع سترگ، امام علی علیه ‏السلام را به جانشینی خود به آنان شناساند و فرمود: «هر کس من مولای اویم، علی مولای اوست». البته جانشینی علی علیه‏ السلام سال‏ها پیش در مکه و در جمع خاندان هاشم انجام گرفته بود، ولی در غدیر، به اطلاع عموم رسید.

داستان غدیر از عظمت و ضرورت ولایت و ریشه‌ای بدون این مسئله خبر می‌دهد. رسول (صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله) در آن هنگام و در زیر آن آفتاب سوزان. آن همه جمعیت را برای چه نگه می‌دارد و چه پیامی برای‏شان دارد. این پیام اساسی‏‌ترین پیام دین او بود و به راستی رسول (صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله) بر عظمت و ضرورت آن واقف بود، که مردم را در آن گرمای سوزان نگه داشت و رسالت آسمانی خویش را به مسلمانان ابلاغ فرمود.

غدیر، خنثی کننده توطئه

آنچه می‏‌توانست همه نقشه‏‌های منافقان را یکجا خنثی، و اسلام را در چنان برهه حساسی حفظ کند، تعیین جانشین پیامبر و اعلان رسمی آن بود، چنان که حضرت زهرا (س) در این‌‏باره می‏‌فرمایند: «پیامبر در روز غدیر، عقد ولایت را برای علی علیه ‏السلام محکم کرد». غدیر خم منافقان را فلج کرد و مانع اجرای نقشه‏‌ها و توطئه‏‌های شیطانی‏‌شان شد.

تاج ولایت

پیامبر (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏آله) در غدیر خم عمامه خود را، که «سحاب» نام داشت، به عنوان تاج افتخار بر سر امیرالمؤمنین علیه‏ السلام قرار دادند و انتهای عمامه را بر دوش آن حضرت آویختند و فرمودند «عمامه تاج عرب است».

خلاصه مکتب وحی «غدیر» عصاره و نتیجه خلقت و چکیده تمام ادیان الهی و خلاصه مکتب وحی است و صرفاً واقعه‌‏ای تاریخی نیست. این نام مقدس، عنوان عقیده ما و اساس دین است. غدیر ثمره نبوت و میوه رسالت است غدیر تعیین کننده خط ‏مشی مسلمانان تا آخرین روز دنیاست. غدیر ماجرایی سرنوشت‏ ساز است که «خطبه غدیر» شاخص‏‌ترین و زنده‏‌ترین سند آن است.

غدیر؛ تداوم خط نبوت

واقعه غدیر خم که در آخرین سال زندگی رسول گرامی اسلام (صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله) رخ داد و در آن علی علیه‏ السلام به جانشینی آن حضرت برگزیده شد، حادثه‌ای تاریخی نیست که در کنار دیگر وقایع بدان نگریسته شود. غدیر تنها نام یک سرزمین نیست؛ یک تفکر است. غدیر، نشانه و رمزی است که از تداوم خط نبوت خبر می‌دهد. غدیر، نقطه تلاقی کاروان رسالت با طلایه‏ داران امامت است. آری، غدیر خم یک سرزمین نیست؛ چشمه‌‏ای است که تا پایان هستی می‏‌جوشد؛ کوثری است که فنا برنمی‏‌دارد؛ و افقی است بی‏کرانه و خورشیدی است عالم ‏تاب.

غدیر و سرنوشت اسلام

بدون شک واقعه غدیر خم، نقش سرنوشت سازی در تعیین مسیر آینده اسلام داشته است. در این واقعه، پیامبر اسلام (صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏آله) مهم‏ترین مأموریت دوران پیامبریِ خود را به انجام رساند؛ مأموریتی که انجام آن، به منزله رساندن پیام رسالت حضرت بود، و کوتاهی در مورد آن، به از بین رفتن زحمات چندین ساله ایشان می‏‌انجامید؛ چنان که خداوند متعال در آیه ۶۷ سوره مائده می‏‌فرماید: «هان ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت به تو نازل شده است، تبلیغ کن و اگر چنان نکنی، پیام و رسالت او را انجام نداده‌‏ای و خداوند تو را از مردم حفظ می‏‌فرماید».

حدیث و واقعه غدیر خم یقینی است

یکی از مسلّم‌‏ترین مسائل تاریخ اسلام است و صدها دانشمند از آن یاد کرده‏ اند؛ مانند ابوریحان بیرونی و خواجه نصیرالدین طوسی. فیلسوف معروف، فارابی نیز بر همین اساس، به تحلیل فلسفه «امامت» پرداخته است. ابن سینا نیز به موضوع نص (حدیث صریح غدیر)، در کتاب شفا اهمیت داده است، و آن را بهترین راه برای تعیین جانشین دانسته است. گذشته از علمای بزرگ شیعه که همه موثّق‏‌اند و حجت، ده‏ها دانشمند و محدث و مورّخ و مفسر از اهل‏ سنت نیز حدیث غدیر و واقعه آن را نقل کرده ‏اند؛ مانند طبری و ابن اثیر و احمد حنبل.

اگر می‏‌شد…اگر پس از درگذشت پیامبر اکرم صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏آله به سفارش‏‌های روز غدیر و موارد مکرر دیگری که پیامبر صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله ، علی علیه ‏السلام را پیشوا معرفی فرموده بود عمل کرده بودند، اسلام جهان‌گیر می‌‏شد و دین خدا بشریت را به راه می‏ آورد و عدالت و دادگری، آفاق تا آفاق گیتی را می‏‌گرفت. از اینجاست که همه هوشمندان تاریخ بشر که به گونه‏‌ای از این واقعه آگاهی یافته ‏اند، از انحرافی که پس از رحلت پیامبر پیش آمد، اظهار تأسف کرده ‏اند؛ از این جمله است ولتر، فیلسوف مشهور فرانسوی. وی تأسف خویش را چنین اظهار کرده است: «آخرین اراده محمد انجام نشد؛ او علی را به جای خود منصوب کرده بود…».

عید خلافت و ولایت

زیاد بن محمد گوید: به امام صادق علیه‏ السلام عرض کردم: آیا مسلمانان عیدی غیر از عید قربان و عید فطر و روز جمعه دارند؟ فرمود: «آری، روزی که رسول خدا صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله ، امیرمؤمنان علی علیه‏ السلام را (به خلافت و ولایت) منصوب کرد».

برترین عید امت

رسول خدا (صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله) فرمود: «روز غدیر خم، برترین عیدهای امت من است، و آن روزی است که خداوند بزرگ دستور داد برادرم، علی بن ابی‌‏طالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم به دست او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل، و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را دین آنان قرار داد».

عید آسمانی

حضرت امام رضا (علیه ‏السلام) به نقل از جدّش امام صادق علیه‏ السلام فرمود: «روز غدیر خم، در آسمان مشهورتر از زمین است».

عید پر برکت

امام صادق (علیه‌‏السلام) فرمود: «به خدا قسم اگر مردم فضیلت واقعی روز غدیر را می‏‌شناختند، فرشتگان روزی ده بار با آنان مصافحه می‏‌کردند. بخشش‏‌های خدا به کسی که آن روز را شناخته، قابل شمارش نیست».

امام صادق (علیه‏ السلام) فرمود: «عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست، و روز سرور و شادی است؛ به دلیل ولایت ما خاندان که خدا بر شما منت گذاشت. من دوست دارم شما آن روز را روزه بگیرید».

 از امام صادق (علیه‏ السلام) نقل شده است که فرمود: «یک درهم دادن به برادران با ایمان و معرفت در روز عید غدیر، برابر هزار درهم (در روزهای دیگر) است؛ بنابراین، در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان».

 امام صادق (علیه ‏السلام) از پدر بزرگوارش حضرت باقرالعلوم علیه ‏السلام نقل کرد که فرمود: «شیطان چهار بار ناله نومیدی سر داد؛ روزی که مورد لعن خدا قرار گرفت، روزی که از آسمان به زمین هبوط کرد، روزی که پیامبر اسلام صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله به پیامبری مبعوث شد، و روز عید غدیر خم».

پیام تبریک غدیر، سرچشمه همیشه‏ جوشان ولایت است که از سینه تفتیده «خم» به جام محبت دوست‏داران پیامبر و خاندانش جارى است. غدیر، شایسته هر ثناست که وحى از او پیراست و محمد بدو آراست و اسلام از او برخاست. غدیر، تفسیر بدر و احد و شأن نزول صفین و نهروان است. بدر، عدالت مى خواست؛ احد، شجاعت آرزو می‌کرد؛ خیبر تماشاى صداقت را تمنا داشت و غدیر، آمین آن همه ثنا و دعا بود. غدیر، روز انسان است. غدیر، تداوم رسالت محمد (صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله) در ولایت على علیه‏ السلام است. غدیر، عید پیمان و میثاق و عهد است. غدیر، عید عدالت و رهبرى است. عید امامت و ولایت بر عاشقان مبارک باد.

کوثرى از مِىِ غدیر

پیامبر در سال دهم هجرت حج گزارد و به سوى مدینه بازگشت. در روز هجدهم ذى‏ حجه که قافله‏ هاى بسیارى پیش از پیامبر حرکت می کردند و عده‌‏اى از پسِ حضرت مى‏ آمدند، پیامبر به سرزمین غدیر خم رسید. او به فرمان الهى دستور داد سواران و پیادگان توقف کنند، آنان که رفته ‏اند، بازآیند و آنان که نیامده ‏اند، برسند. سپس بر انبوهى از جهاز شتران فراز رفت و خداى را سپاس گفت و از اینکه به زودى از میان آنان خواهد رفت، خبر داد. سپس از آنان خواست درباره چگونگى ابلاغ رسالت وى گواهى دهند. مردمان فریاد برآوردند: شهادت می دهیم که تو پیام حق را ابلاغ کردى، نصیحت کردى و جهاد نمودى. خداوند تو را پاداش نیکو دهد.آن‏گاه از جایگاه والاى خود در میان امت سخن گفت و از آنان بر اولویت خود گواه خواست و پس از شنیدن پاسخ‌‏هاى یک‏صدا و بلند، دست على علیه‏ السلام را گرفت و با شکوهى شگرف و فریادى رسا فرمود: «من کنت مولا فعلى مولاه.» سه بار این جمله را تکرار و بر یاوران و پذیرندگان ولایت او دعا کرد.

ویژگى‏ هاى على علیه‏ السلام از دیدگاه رسول خدا (صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله وسلم)

حضرت محمد (صلى‏ الله‏ علیه ‏و‏آله) بارها با اشاره به موقعیت معنوى امام على علیه‏ السلام ، بر فضیلت‏ هاى آن حضرت و وصى بودن ایشان تأکید ورزیده است. آن حضرت در گفتارى به دخترش، فاطمه علیه االسلام مى‏ فرماید: «اى فاطمه! آیا خشنود نیستى من تو را به همسرى کسى درآوردم که اسلامش پیش‏تر از دیگران و دانشش بیشتر از همگان است؟ به راستى، خداى تعالى به اهل زمین توجه فرمود و از میان ایشان، پدرت را برگزید و او را پیامبر قرار داد. بعد دوباره به آنها توجه فرمود و از ایشان شوهرت را برگزید و او را وصى قرار داد.» سپس رسول خدا (صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله) فرمود: «اى فاطمه! به راستى براى على فضیلت‏ هایى است که هیچ‏کس آن را ندارد: تو که بانوى زنان بهشتى، همسر او هستى. دو نتیجه و زاده رحمت، حسن علیه‏ السلام و حسین علیه ‏السلام که فرزندزادگان من هستند، فرزندان او هستند. برادرش، جعفر بن ابی‏طالب کسى است که با دو بال در بهشت آراسته گردیده است و با فرشتگان هر کجا خواهد، پرواز می کند. علم اولین و آخرین نزد اوست. او نخستین کسى است که به من ایمان آورد. او آخرین کسى است که هنگام مرگ با من دیدن مى‏کند. او وصى من و وارث همه اوصیاست».

غدیر در قرآن

آیه‏ اى که پیش از اعلام رسمى ولایت امیر مؤمنان على علیه‏ السلام نازل شد، از یک‏سو، بیان‏گر اهمیت فوق‏‌العاده غدیر و از سوى دیگر، نشان ‏دهنده نگرانى ‏هاى رسول خدا (صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله وسلم) در این باره است: «اى پیامبر! آنچه را از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملاً [به مردم] برسان و اگر [این کار را] نکنى، رسالت او را انجام نداده‌‏اى. خداوند تو را از [خطرهاى احتمالى ] مردم نگه می دارد و خداوند جمعیت کافران را هدایت نمی کند.» قرآن کریم، آشکارا اعلام نشدن ولایت على علیه ‏السلام را با ناتمام ماندن رسالت الهى برابر می داند و در مقابل نگرانی هایى که رسول خدا صلى‏ الله ‏علیه ‏و‏آله داشت، وعده حفظ و حراست به ایشان داده مى ‏شود. آیه‏ اى که پس از اعلام ولایت امام على علیه‏ السلام در غدیر نازل شد، موجى از شادى را در دل‏هاى مؤمنان پدید آورد و آرامش و اطمینان خاطر به آنان بخشید: «امروز کافران از [زوال] دین شما ناامید شدند. بنابراین، از آنها نترسید و از من بترسید. امروز دین شما را کامل و نعمت‏ها را بر شما تمام کردم و اسلام را به عنوان آیین [جاودان] شما پذیرفتم».

اوصاف غدیر در روایات

در فرهنگ شیعه و روایات اهل بیت علیهم ‏السلام ، از عید غدیر با عظمت ویژه‏ ای سخن به میان آمد و از آن با لقب‏ ها و ویژگی‏ های ممتازی نام برده شده است. برخی از آنان عبارتند از: روز خشنودی خدای رحمان، روز بسیار درود فرستادن بر محمد و آل محمد صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله ، روز دست یافتن به رحمت پروردگار، روز عبادت کردن، روز پذیرفته شدن اعمال شیعیان، روز تزکیه، روز ریزش گناه، روز رها کردن گناهان بزرگ، روز وانهادن نافرمانی‏ ها، روز راندن شیطان و ناخرسند گشتن آن، روز مستجاب شدن دعاها، روز داد و ستد با خدا، روز خواستن افزونی‏ ها، روز گشایش، روز لبخند زدن به چهره مؤمنان، روز مژده دادن، روز مهر ورزیدن، روز تبریک گفتن، روز خشنودی و رضایت، روز آراستن، روز پوشیدن لباس‏های شایسته و افکندن جامه‏ های سیاه، روز پیشی گرفتن، روزی که کلمات صریح درباره خاصان و افراد ویژه اعلان شد، روز پیمان و روز عیان شدن رازها.

شیخ صدوق در کتاب امالى، روایتى از امام باقر علیه‏ السلام و آن حضرت از پدران پاکش نقل مى کند که روزى رسول اکرم صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله رو به امیر مؤمنان على علیه‏ السلام کرد و فرمود: «اى على! خداوند آیه شریفه یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ را درباره ولایت تو بر من نازل کرد، تا آن را تبلیغ کنم. به یقین، کسى که خدا را بدون ولایت تو ملاقات کند، عملش باطل است».

ویژگی‏ های روز غدیر

امام رضا (علیه‏ السلام) در روایتی می‌‏فرماید: «در روزگار امیرمؤمنان علی علیه‌‏السلام ، یک‏سال روز جمعه با عید غدیر هم‏زمان گشت. آن حضرت بر فراز منبر رفت و خدا را چنان ستود که همانند آن شنیده نشده بود؛ ستایشی که کسی غیر از او درک نمی‌کرد. سپس به یارانش فرمود: «ای مؤمنان! امروز خداوند متعال، دو عید گران‌سنگ و بزرگ را به هم پیوسته است؛ دو عیدی که پایداری و استواری هر کدام از اینها به دیگری است تا پدیده زیبای خویش را پیش شما کامل کند. شما را به راه رشد آگاه سازد و به روشنایی هدایت کند. راه میانه ‏اش را برای پیمودن شما هموار کند و بخشش گوارایش را برایتان بگستراند. بی ‏تردید، امروز موقعیت عظیمی دارد. در این روز، گشایش رخ داده، نردبان [تکامل] برافراشته شده و دلیل‏ ها آشکار گشته است. امروز، روز ظاهر شدن و پرده‌‏برداری از مقام پیراستگی [عصمت و امامت] است. روز کمال یافتن آیین و نمایان ساختن پیمان‏ ها از دورویی‏ ها و انکارهای آگاهانه است».

وظایف مؤمنان در روز عید غدیر

امیرمؤمنان علی (علیه ‏السلام) درباره وظایف مؤمنان در روز عید غدیر فرمود: «[در این روز] با گسترش دادن در هزینه و لوازم خانواده‌‏تان به سوی آنان بروید و به برادرانتان نیکی کنید. خدای را برای آنچه به شما بخشیده است، سپاس گویید. با هم باشید؛ که خداوند، جدایی و پراکندگی شما را سامان می‏‌بخشد. به یکدیگر نیکی کنید؛ که خداوند، الفت شما را پایدار می‏‌سازد. نعمت‏ های خدا را به همدیگر هدیه دهید؛ که خداوند چندین برابر عیدهای پیشین و عیدهای آینده به شما پاداش می‏‌دهد؛ پاداشی که ویژه چنین روزی است. نیکی‏ کردن در این روز، ثروت را ثمربخش می‏‌سازد و بر عمر می‏ افزاید. هم‏دردی کردن و مهرورزی با یکدیگر در این روز، رحمت خداوندی را جلب می‌‏کند. آن اندازه که توان دارید از فضل خداوند برای برادران و خانواده‏ تان با بذل آنچه موجود است، آماده و فراهم سازید. لبخند و شادمانی را میان خویش و در برخوردهایتان آشکار سازید و ستایش و سپاس خداوند را بر آنچه به شما بخشیده است، نمایان کنید».

حضرت فاطمه علیهاالسلام

از فاطمه زهرا علیهاالسلام پرسیدند که آیا رسول خدا (صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله) پیش از رحلتش درباره امامت امیر مؤمنان على علیه‏ السلام چیزى فرمود؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: «عجبا! آیا روز غدیرخم را فراموش کرده ‏اید؟»

 امام حسن علیه ‏السلام فرمود: امت مسلمان از پیامبر شنیدند که درباره پدرم فرمود: او براى من همچون هارون براى موسى علیه ‏السلام است. همچنین دیدند که رسول خدا (صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله) او را در غدیرخم به عنوان امام نصب کرد.

امام حسین (علیه ‏السلام) پیش از مرگ معاویه، خانه خدا را زیارت کرد. سپس بنی هاشم را گرد آورد و فرمود: آیا مى‏ دانید پیامبر اکرم (صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله)، على علیه ‏السلام را در روز غدیرخم به جانشینى خود برگزید؟ همگى گفتند: بله.

امام زین العابدین علیه‏ السلام

ابن اسحاق، تاریخ نگار معروف مى‏‌گوید: به على بن حسین علیه‏ السلام گفتم: «من کنتُ مولاه فعلىٌ مولاه» یعنى چه؟ حضرت فرمود: پیامبر خدا به مردمان خبر داد که امام بعد از خودش، امیر مؤمنان على علیه‏ السلام است.

امام محمدباقر علیه ‏السلام

اَبان بن تَغلب مى‌‏گوید: از امام باقر علیه ‏السلام درباره این سخن رسول خدا (صلى الله‏ علیه ‏و‏آله) «من کنتُ مولاه فعلىٌ مولاه» پرسیدم. آن حضرت در پاسخ پیامبر فرمود: به مردمان گفت که امیر مؤمنان على علیه‏ السلام در میان مردم، جایگزین من خواهد بود.

امام صادق علیه‏ السلام

در دوران زندگى امام صادق علیه‏ السلام بر اثر جوّ مناسبى که براى نشر معارف اهل بیت علیهم ‏السلام پیش آمد، حدیث غدیر بیش از همه دوره‏ ها مطرح شده است. آن حضرت درباره روز غدیر مى‏ فرماید: «رسول خدا (صلى‏ الله‏ علیه ‏و‏آله) در غدیر خم براى امیر مؤمنان على علیه‏ السلام پیمان گرفت و مردم به ولایت او اقرار کردند. خوشا به حال آنان که بر ولایت او ثابت ‏قدم ماندند و واى بر کسانى که آن پیمان را شکستند».

امام کاظم علیه‏ السلام

در روزهایى که امام کاظم علیه‏ السلام در زندان بود، روزى هارون، خلیفه عباسى ایشان را احضار کرد و درباره ولایت اهل بیت علیهم ‏السلام بر مردم پرسید. حضرت فرمود: ما می گوییم ولایت همه خلایق با ماست. دلیل ما، سخن پیامبر در غدیر خم است که فرمود: «من کنتُ مولاه فعلىٌ مولاه».

هدیه به یاران

طوسی از یاران امام رضا علیه ‏السلام نقل می‏‌کند: «در روز غدیر، شرف‏ یاب محضر حضرت علی بن موسی الرضا علیه‏ السلام شدم. گرد ایشان گروهی از یاران خاصشان حضور داشتند. حضرت با اینکه خوراک و پوشیدنی و هدایا و حتی انگشتری و کفش‏هایی برای خانواده‏ های آنان فرستاده بود، ولی آنها را برای افطار نیز نگه‌داشت. امام احوال آنان و کسانی را که پیرامونشان بودند، سامان بخشید. ایشان در آن روز پیوسته ارجمندی و پیشینه روز غدیر را یادآور می‏ شدند. حضرت در بخشی از سخنان خود، خطبه امیرمؤمنان علی علیه ‏السلام را در سالی که عید غدیر با روز جمعه هم‏زمان شده بود، بیان کرد».

فضیلت روز عید غدیر

ابی نصر بَزَنْطی از یاران امام رضا علیه ‏السلام می‏‌گوید: «خدمت آن حضرت بودم، در حالی‏ که مجلس پر از جمعیت بود و با یکدیگر درباره غدیر گفت‏‌وگو می‏ کردند. برخی از مردم این واقعه را منکر شدند. امام فرمود: پدرم از پدرش روایت کرد که: «روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین.» سپس فرمود: «ای ابی نصر! هرجا که هستی، در این روز نزد [قبر] امیرمؤمنان علی علیه‏ السلام باش. به درستی که در این روز، خداوند گناه شصت سال از مؤمنان و مسلمانان زن و مرد را می‏ آمرزد و از آتش دوزخ آزاد می‌‏کند، چند برابر آنچه در ماه رمضان و شب قدر و شب عید فطر آزاد کرده بود.» ایشان سپس ادامه داد: «اگر مردم ارزش این روز را می‏‌دانستند، هر آینه، فرشتگان در هر روز ده مرتبه با آنان مصافحه می‏‌کردند».

امام حسن عسکرى علیه‏ السلام

حسن بن ظریف مى‏‌گوید: به امام عسکرى علیه‏ السلام نامه نوشتم و پرسیدم معناى سخن پیامبر درباره امیر مؤمنان على علیه ‏السلام چیست که فرمود: «من کنتُ مولاه فهذا علىٌ مولاه.» حضرت فرمود: مقصود حضرت آن بود که او را نشانه‏ اى قرار دهد که هنگام اختلاف، حزب خداوند با آن شناخته شوند.

پاس‏داشت غدیر، سنت نبوى

جوامع بشرى نیازمند یادآورى و حضور همیشگى هویت‏‌هاى فرهنگى و اصالت‏‌هاى معنوى است. زنده نگه داشتن شعایر الهى، رسالتى است که مرزبانان عقیده و ایمان، از جمله رسول اکرم (صلى‏ الله ‏علیه‏ و‏آله) بر آن تأکید داشته‏ اند. از پیامبر اکرم (صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله) نقل شده است که فرمود: «به من تبریک بگویید؛ زیرا خداوند مرا به پیامبرى و اهل‏‌بیتم را به امامت ممتاز ساخته است». در روایت دیگرى پس از ذکر حدیث غدیر آمده است: «سپس رسول گرامى در خیمه مخصوص خویش نشست و به امیر مؤمنان على علیه ‏السلام دستور داد در خیمه دیگرى بنشیند و به مردم امر فرمود به حضور على علیه ‏السلام برسند و به او تبریک بگویند.» اینک و در عصر ما، شناختن مرزهاى بلند غدیر، بازگویى این شکوه و جشن و سرور این عید بزرگ، در راستاى آن پاس‏داشت است.

آداب غدیر

در تاریخ اسلام، غدیر و امامت همان اندازه اهمیت دارد که روز مبعث؛ زیرا غدیر، امامت را به وجود آورد و ادامه رسالت بود. حاج میرزا جواد ملکى تبریزى در این‌‏باره مى‌‏نویسد: «روز غدیر نسبت به مبعث، به منزله باطن از ظاهر و به منزله روح از انسان است؛ زیرا هر چه در مبعث از خیر و سعادت وجود دارد، مشروط به ولایت امیر مؤمنان و امامان است». به دلیل اهمیت عید غدیر به عنوان بزرگ‏ترین و مهم‏ترین اعیاد اسلامى است که آداب بى‏ شمارى براى آن بیان شده است. فراوانى آداب و اعمال این روز، با اعمال هیچ روزى قابل مقایسه نیست و در این آداب و اعمال، همه گروه‏ها مورد خطاب قرار گرفته‏ اند. از جمله آداب عبادى این روز به نماز شب و روز غدیر، نماز مسجد غدیر، روزه، یاد خدا و پیامبر، زیارت امیر مؤمنان على علیه‏ السلام و غسل مى‏ توان اشاره کرد. همچنین جشن و عید گرفتن، تبریک و تهنیت به پیامبر، امیر مؤمنان و یکدیگر، دید و بازدید، صدقه دادن، دیدار با رهبرى و بیعت و اتحاد و اجتماع، از جمله آداب اجتماعى و سیاسىِ سفارش شده در این روز است.