جایگاه اسرارآمیز آیه ولایت در قرآن
یکی از مطالب بحث برانگیز راجع به آیه غدیر این است که چرا در ظاهر بین این آیه و ما قبل و ما بعد آن ربطی احساس نمی شود؟!
«الْیَوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکمُ الإِسْلاَمَ دِینًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیم»مائده / 3« فقط امروز دینتان را برایتان کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دینی برایتان پسندیدم »
امروز دین شما را به کمال رسانیدم و نعمت خود بر شما تمام کردم و اسلام را دین شما برگزیدم پس هر که در گرسنگی بی چاره ماند بی آنکه قصد گناه داشته باشد ، بداند که خدا آمرزنده و مهربان است .
- چه آیه را راجع به قضیه غدیر بدانیم مثل تمامی شیعیان و بسیاری از برادران اهل تسنن یا آن را به قضیه غدیر بی ربط بدانیم در هر صورت این سئوال پا بر جاست که چرا آیه به ماقبل و مابعد خود بی ربط است !؟
- اساسا آیا لازم است آیات قرآن به قبل و بعد خود ، مانند کتابهای متعارف بشری ، مرتبط باشند ؟!
- اگر لازم است آیا این ربط بین آیات برای افراد عادی قابل درک است؟!
- مفسران تا چه اندازه به ارتباط آیات با یکدیگر توجه نموده اند؟!
- آیا ممکن نیست هدف خداوند از گنجاندن این جملات در آیه 3 مائده جلب توجه به آنها باشد همانطور که ما انسانها اگر بخواهیم به جمله ای از جملاتمان توجه شود به آن جمله برجستگی خاصی می دهیم به عنوان مثال آن را با صدایی بلند تر از سایر جملات ادا می نماییم یا در نوشتار آن را پر رنگ تر یا با رنگ دیگری می نویسیم که با سایر متن تفاوتی ویژه داشته باشد؟!
- اگر احتمال دهیم و لو به طور ضعیف که این جملات برای جای دیگری از قرآنند ، برای کدام سوره اند؟ آیا جای مناسب تری وجود دارد؟!
- آیا می توان ادعا نمود که ترتیب قرآن موجود، هم ترتیب سور و هم ترتیب آیاتش از زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله بوده است ؟!
- کفار امید به این بسته بودند که با از دنیا رفتن پیامبر صلی الله علیه و آله دین او را از بین ببرند ولی خداوند با تعیین جانشین برای پیامبر صلی الله علیه و آله، امید آنها را ناامید نمود و این چنین دین خود را کامل نمود.
- چرا آیه دیگر که راجع به غدیر می باشد یعنی آیه 67 مائده در جای دیگری از سوره واقع شده و در کنار آیه اکمال نیامده؟!
- سه جمله «أکملت و أتممت و رضیت» تفسیر یکدیگرند یا هر کدام معنای مستقلی از یکدیگر دارند؟!
- الف و لام در کلمه « الیوم » از چه نوعی است؟!
- علت تقدم کلمه « الیوم» بر سایر کلمات جمله چیست ؟!
- مگر ولایت و جانشینی امیر المۆمنین علیه السلام قبل از غدیر بیان نشده بود که بیان آن در روز غدیر موجب عظمت این روز شد؟!
- آیا ویژگی یافتن این روز به این دلیل نبود که این بیان ولایت در حضور جمعیت عظیمی واقع شد که تا به آن روز و بعد از آن نظیر نداشت؟! (یعنی اتمام حجت شد وبرای کسی عذر باقی نماند ) .
- آیا ویژگی این روز اعطای ولایت باطنی به امیرالمؤمنین بود و غدیر روز آغاز این نوع از ولایت هم می باشد؟!
تمامی این سئوالات وسۆالات دیگری از این دست، محورهای ارزشمندی را می تواند به روی محققین علوم قرآنی و اهالی تفسیر وغدیر پژوهان بگشاید!
اما آنچه در این مختصر می گنجد و در حد توان نویسنده می باشد این است که :
این جملات از آیه ربط کاملی به جملات قبلی دارند یعنی جملات : «الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلاتخشوهم واخشون » « فقط امروز بود که کافران از [ نابودی ] دین شما نا امید شدند پس از آنان نهراسید و از من بهراسید »..
چرا که کفار امید به این بسته بودند که با از دنیا رفتن پیامبر صلی الله علیه و آله دین او را از بین ببرند ولی خداوند با تعیین جانشین برای پیامبر صلی الله علیه و آله، امید آنها را نا امید نمود و این چنین دین خود را کامل نمود .
اما با بقیه آیه که نسبتا طولانی می باشد و با سایر آیاتی که این آیه را در برگرفته اند ظاهرا بی ارتباط است و علت این بی ربطی همان است که در برخی سۆالات بیان شد یعنی برجسته نمودن آیه مثل این که شخصی مشغول سخنی است ولی ناگهان صحبت خود را قطع نموده و به شکل جمله معترضه مطلب مهم دیگری را ولو بی ربط ، بیان می دارد و صبر نمی کند تا مطلبی که به آن مشغول بوده تمام شود ، مبادا فرصت بگذرد و موفق به بیان آن مطلب مهم نشود !
نظیر این مسأله، آیه تطهیر می باشد که به تواتر و از طریق شیعه و سنیبه اثبات رسیده است که مربوط به خصوص پنج تن علیهم السلام می باشد اما با این حال لابلای آیاتی واقع شده که مضمون آن ، نصیحت به همسران پیامبر می باشد !
ولایت یک نعمت تام و تمام تلقی شده و دین اسلام با آن کامل شده و به وسیله ولایت است که این دین مورد پسند خداوند واقع شده است چرا که هر یک از سه جمله « أکملت وأتممت ورضیت » به معنی جداگانه ای اشاره دارد و مضمون آن منحصرا در غدیر واقع شده است !
مسئله دیگر که قابل توجه است این است که در این آیه، ولایت یک نعمت تام و تمام تلقی شده و دین اسلام با آن کامل شده و به وسیله ولایت است که این دین مورد پسند خداوند واقع شده است. چرا که هر یک از سه جمله « أکملت وأتممت ورضیت » به معنی جدا گانه ای اشاره دارد و مضمون آن منحصرا در غدیر واقع شده است !
از همین جا معلوم می شود که علت تقدم کلمه « الیوم » فهماندن حصر است. یعنی همان قاعده معروف که: (مقدم کردن کلمه ای که قاعده اقتضای تأخیر آن را دارد مفید حصر و اختصاص است).
به عبارت واضح تر از این تقدم فهمیده می شود که اکمال دین و اتمام نعمت و مورد پسند واقع شدن دین اسلام از طرف خداوند ، منحصر به روز غدیر است .
حال می توان فهمید علت این که عید غدیر بزرگترین عید اسلام یا عید الله الأکبر (وسائل الشیعة ، طبع اسلامیه ج5ص224) است، چیست؟!
نکته دیگر این که الف و لام کلمه مذکور به اصطلاح عهد می باشد یعنی به روز خاصی اشاره دارد که همه مسلمانان آن را می شناسند اگر چه برخی اظهار بی اطلاعی کنند !
و به این نکته آخر هم باید توجه داشت که به اعتراف برادران اهل تسنن سوره مائده آخرین سوره ای است که بر پیامبر نازل شده ودر آن هیچ منسوخی وجود ندارد!یعنی حتی آیه وضوء که آیه 6 سوره مائده است وبر شیوه وضوء شیعیان صحه می گذارد ودستور به مسح پا می دهد نه شستن آن نیز این چنین است ونسخ نشده است.
منبع
- بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان
