ارزیابی عوامل وحدت و امنیت در جامعه، بر اساس آموزه‌های امام علی (علیه‌السلام)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی(ع) در روزهای چهارشنبه25 دیماه (افتتاحیه کنگره در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان) و اختتامیه کنگره 26 دی 1398 در موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) برگزار گردید. دبیر خانه کنگره از تاریخ دهم خرداد الی 30 آبانماه شروع به اعلام فراخوان و دریافت آثار در ۳۴ محور در بخشهای مقاله(475اثر)-پایان نامه(69اثر)-کتاب(131اثر)-شعر(305اثر)- هنرهای تجسمی (102اثر)انجام داد.در مجموع ۱۰۸۲ اثر به دبیرخانه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) ارسال شد. بعد از ارزیابی اولیه، و نهایی و معرفی آثار برگزیده مقالات منتخب در کتاب کنگره مقالات منتشر شد.
چکیده
نهج‌البلاغه سرشار از مفاهیم اساسی در ابعاد مختلف است که عمل به آن‌ها زمینه‌ساز به‌روزی و موفقیت مادی و معنوی بشریت می‌باشد. یکی از این ابعاد، تاکید فراوان به وحدت، امنیت و هم‌گرایی و هم‌دلی می‌باشد.
موفقیت مسلمانان در جوامع امروزی که استکبار جهانی با تمام توان، جهان اسلام و برخی کشورهای اسلامی را نشانه گرفته، در گرو توجه به همبستگی، امنیت و وحدت اسلامی است.
این امر از موضوعات کلیدی و مهمی است که از دیرباز مورد توجه اسلام نیز بوده است. بر همین مبنا این پژوهش براساس روش تحلیلی ـ توصیفی و بهره‌گیری از منابع موجود در زمینه وحدت، امنیت و همبستگی از منظر امام علی(ع) و توسعه استراتژیک آن در کشور و نیز بررسی همه‌جانبه‌ای که از روش تحلیل SWOT استفاده شده است،
به تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها اقدام کرده و در ادامه براساس نظر کارشناسان و مصاحبه‌شوندگان، وزن هر گزینه تعیین و در نهایت با ادغام مهم‌ترین نقاط، راهبردهای اساسی جهت توسعه راهبردی وحدت از منظر امام علی(ع) در کشور تعیین گردید.
جامعه آماری شامل اساتید حوزه و دانشگاه در سطح شهر اصفهان، به تعداد 2000 نفر می‌باشند که براساس فرمول کوکران این تعداد به 320 نفر به‌عنوان حجم نمونه کاهش یافتند.
- نتایج بیانگر آن بود که دوستداری اهل بیت و امامان معصوم(علیهم السلام) به‌ویژه حضرت علی(ع) و پیروی از دستورات امنیت و وحدت‌بخش آن‌ها، با بهره‌مندشدن از امتیاز وزنی 76/0، در جایگاه نخست قوت‌ها می‌باشد.
- وجود بی‌عدالتی و تمایزات مختلف در برخی امورات در جامعه، با امتیاز وزنی 76/0، در جایگاه نخست ضعف‌ها قرار دارد. ارائه دستورات لازم و نمونه‌های عملی از سیره امام علی(ع) در زمینه وحدت، امنیت در سطوح مختلف آموزشی برای دانش‌آموزان و دانشجویان، با امتیاز وزنی 84/0، بالاترین امتیاز وزنی را در فرصت‌ها داشته است.
- فقدان نظام شایسته‌سالاری در بین مدیران و مسئولین کشوری در عرصه وحدت‌گرایی مثبت بین آن‌ها، با امتیاز وزنی 72/0، در جایگاه نخست تهدیدها قرار دارد
. مهم‌ترین استراتژی‌ها در این زمینه نیز می‌توان به ایجاد راهکاری اساسی در زمینه بهره‌گیری از دوستداری اهل بیت و امامان معصوم(علیهم السلام) به‌ویژه حضرت علی(ع) و پیروی از دستورات امنیت و وحدت‌بخش آن‌ها و ارائه برنامه‌ریزی برای استفاده از این پتانسیل در سطوح آموزشی مختلف، برای گسترش تفکر وحدت، امنیت و همبستگی ناشی از سیره علوی؛ و ارائه دستورات لازم و بهره‌گیری از پتانسیل نیروی انسانی برای ارائه نمونه‌های عملی از سیره امام علی(ع) در زمینه وحدت، امنیت در سطوح مختلف آموزشی برای دانش‌آموزان و دانشجویان، اشاره داشت.
کلیدواژه‌ها: امام علی(ع)، وحدت، امنیت، همبستگی، نهج‌البلاغه.
فهرست مطالب (مشاهده متن)
مقدمه
نهج‌البلاغه کتابی است که گویی خداوند متعال الفاظش را با گوهرهای آیات قرآنی زینت داده است. این کتاب شامل حکمت‌هایی مانند مروارید درخشان است و به‌راستی و صداقت، گویا و سخنران. فرقی بین این کتاب و قرآن مجید نیست،
جز آن‌که این کتاب از طرف خداوند نازل نگشته است. بسیاری از شارحین نهج‌البلاغه جمله معروف «کلامُهُ دُونَ کلامِ الْخَالِقِ وَ فَوْقَ کلامِ الْمَخْلُوقِ» را در این مقام یاد می‌کنند. برخی دیگر به این کتاب شریف «أَخُ الْقُرْآنِ» لقب داده‌اند و کلمه «اخ» که در اصل لغت به‌معنی برادر است، در مواردی به‌معانی مصاحب و هم‌زاد و مانند، به‌کار می‌رود و پیداست که اخوت نهج‌البلاغه با قرآن، به ملاحظه همین معانی مجازی است؛ یعنی کسانی که می‌گویند نهج‌البلاغه «أَخُ الْقُرْآنِ» است،
مقصودشان این است که نهج‌البلاغه راهی را پیموده است که قرآن آن را پیموده و به‌خوبی از قرآن متابعت کرده و قدم جای قدم قرآن نهاده است و معلوم است که طبق عقاید دینی مسلمانان ـ مخصوصاً شیعیان امامیّه ـ بعد از کلمات پیغمبر اکرم| سخنی شبیه‌تر به قرآن از کلام امیرالمؤمنین علی(ع) یافت نمی‌شود؛
زیرا آن حضرت، اعلم و اخطب و ابلغ امّت و هادی و رهبر و خلیفه به‌حق بر ایشان است. اولین شاگرد مکتب قرآن اوست و معلّمی جز رسول خدا| نداشته است و از زمانی که لقمه‌ای را می‌جوید و در دهان علی× می‌گذاشت تا زمانی که علی× جسد شریف پیغمبر| را غسل داد و به خاک سپرد، از او جدا نشد.
این است که ما هم امروز پس از طی ده قرن به پیروی از علمای محقّق سلف می‌گوییم «نهج‌البلاغة أَخُ الْقِرَآنِ» است و با تصدیق میلیون‌ها مسلمان مواجه می‌شویم (مصطفوی، رابطه نهج‌البلاغه با قرآن، ص4).
نهج‌البلاغه سرشار از مفاهیم اساسی در ابعاد مختلف است که عمل به آن‌ها زمینه‌ساز به‌روزی و موفقیت مادی و معنوی بشریت می‌باشد. یکی از این ابعاد، تاکید فراوان به وحدت، امنیت و هم‌گرایی و هم‌دلی می‌باشد.
موفقیت مسلمانان در جوامع امروزی که استکبار جهانی با تمام توان، جهان اسلام و برخی کشورهای اسلامی را نشانه گرفته، در گرو توجه به همبستگی، امنیت و وحدت اسلامی است. این امر از موضوعات کلیدی و مهمی است که از دیرباز مورد توجه اسلام نیز بوده است.
با مراجعه به قرآن کریم می‌توان جمیع انحرافات فکری، اعتقادی و عملی مسلمانان را که به‌‌وسیله بیگانگان مفسد و مغرض یا به‌‌دلیل جهل خود مسلمانان و یا هر عامل دیگری در طول تاریخ پدید آمده است، تشخیص داد و راه راست را شناسایی کرد؛ بنابراین درمان جمیع دردها و اصلاح همه مفاسد و وصول به همه سعادات را باید از قرآن خواست (شریعتی، تفسیر نوین، ص294).
امیرمؤمنان علی(ع)که در سایه مکتب پیامبر(ص) بالیده و دستورات اسلامی را از ایشان فراگرفته است، تکامل مادی و معنوی امت اسلامی را در انسجام و اتحاد اسلامی می‌دانسته و با رفتارهای سیاسی، اجتماعی و مذهبی خویش در صدد اتحاد هرچه بیشتر جامعه اسلامی بوده است.
ایشان هدفی جز این نداشت که شکاف میان امت را از میان بردارد یا راه رشدی را آماده سازد (عبدالمقصود، امام علی‌بن ابی‌طالب(ع): تاریخ تحلیلی نیم‌قرن اول اسلام، ص129).
وحدت، مهم‌ترین ویژگی دین اسلام است و در نهج‌البلاغه، اثر گران‌قدر و آسمانی امام علی(ع) که راهنمای مسلمانان در ایجاد و پایداری این امر بزرگ و حیاتی است، خطبه‌ها و سخنان امام بهترین مشوق در به‌وجودآمدن انسجام و وحدت اسلامی میان مسلمانان جهان می‌باشد. وحدت، امنیت و همبستگی میان مسلمانان، از مسائل بسیار مهم و اساسی است که کلام خدا و سنت نبوی، بر آن تأکید فراوان نموده‌اند
امام علی(ع) وحدت اسلامی را از نعمت‌ها و موهبت‌های الهی می‌داند و معتقد است: تنها عامل وحدت‌آفرین در جامعه اسلامی، قرآن کریم و نبوت پیامبر اکرم| است. اهتمام آن حضرت به این مسئله مهم و تحقق آن، بسیار است تا جامعه اسلامی دچار تفرقه و پراکندگی نگردد
. وحدت و انسجام میان مسلمانان از جمله مضامین دینی و اجتماعی مهم نزد ایشان است که بر آن تأکید ویژه داشته و آن را عامل پیروزی مسلمانان می‌دانسته است (قاسمی آرانی و خرم‌آبادی آرانی، بازخوانی مفهوم وحدت اسلامی در نهج‌البلاغه، حبل‌المتین، ص152).
با مراجعه به کلمات حضرت، چنین می‌توان استنباط نمود که «اتحاد» امری فطرى و طبیعى می‌باشد و انسان با روحیه نوع‌دوستى پدید آمده است؛ بنابراین آن‌چه باید به ریشهیابى آن پرداخت، «اختلاف» است؛ زیرا «اتحاد» ریشه در فطرت انسان دارد.
در خطبه 113 نهج‌البلاغه آمده است: «شما براساس دین خدا برادران یکدیگرید، چیزی جز آلودگی درون‌ها و بدی نیت‌ها، شما را از هم جدا نکرده است، به‌همین‌دلیل یکدیگر را یاری نمی‌دهید و خیرخواهی هم نمی‌کنید و به یکدیگر بذل و بخشش ندارید و باهم دوستی نمی‌ورزید.»
گرچه وحدت‌گرایى فطرى است، اما امور فطرى نیازمند پرورش و توجه می‌باشد و بی‌توجهى و عدم اهتمام به آن، موجب این می‌شود که شکوفا نگردد و یا در معرض تندبادهاى روزگار قرار گیرد، به‌همین‌جهت امیرالمؤمنین علی(ع) براى تقویت این امر فطرى در بین امت پیامبر|، بسیار تلاش می‌نمود و خود را مشتاقترین شخص به وحدت اسلامى به‌شمار می‌آورد که با صراحت به پیشتازی در این زمینه اشاره نموده است: «بدان هیچ‌کس از من بر اتحاد و همبستگی در امت محمد| حریصتر نیست، من در این کار خواستار پاداش نیکو و بازگشت به جایگاه نیکو هستم» (شریف رضی، نهج‌البلاغه، ص618).
براساس دستورات نهج‌البلاغه مهم‌ترین ضرورت‌ها و کارکردهای وحدت اسلامی در اندیشه امام علی(ع) شامل موارد: «حفظ دین اسلام، جلوگیری از اختلافات فرقه‌ای و مذهبی، تحقق حکومت اسلامی، ایجاد عدالت اسلامی، برخورداری از نعمت‌های الهی، جلوگیری از تسلط شیطان و پیروزی مسلمانان» بوده و مهم‌ترین ارکان وحدت اسلامی از منظر امام علی(ع) شامل «قرآن کریم و نبوت» و مهم‌ترین راهکارهای عملی امام علی(ع) در ایجاد وحدت اسلامی نیز شامل: «تمسک به قرآن و پیامبر، صبر در مسائل سیاسی، رعایت ادب کلامی و شناسایی گروه‌های تندروی اسلامی» می‌دانند (قاسمی آرانی و خرم‌آبادی آرانی، بازخوانی مفهوم وحدت اسلامی در نهج‌البلاغه، حبل‌المتین، ص162-152).
