اشعار حسان بن ثابت درباره غدیرخم
حسان بن ثابت انصاری خزرجی در شهر مدینه متولد شد. او یكی از اصحاب رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ و شاعر مخصوص پیامبر بود. وقتی نور اسلام شبه جزیره عربستان را روشن كرد او اسلام آورد و شعرش را در خدمت پیامبر اسلام قرار داد. برخی گفته اند او اولین شاعر در عهد اسلام بود كه شعر دینی سروده است. امام علی ـ علیه السّلام ـ و اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ را مدح گفت. پیامبر خدا او را مشمول دعای خویش گردانید و به او فرمود: تا زمانی كه با اشعارش ما را یاری می دهی با روح القدس تأیید می شوی. او حدیث غدیر را به نظم آورد و در سال 54 هـ در مدینه وفات یافت. از حسان بن ثابت دیوان شعری باقی مانده است.
اوّلین اشعاری که در ارتباط با غدیر خمّ گفته شده است همین اشعار حسان بن ثابت می‌باشد و آن دو قصیده‌ای که از امیرالمؤمنین علیه السلام در پیش نقل شد برای تیمن و تبرّک بود و گرنه از حیث زمان متأخر از اشعار حسان است
این اشعار حسّان خود یکی از دلیل‌های معتبر خلافت و امامت امیرالمؤنین علیه السلام می‌باشد که تاریخ آن را ثبت کرده محدثین و مورّخین کثیری آن را نوشته‌اند .
حسّان ثابت که از شعراء مشهور آن زمان بود عرض کرد یا رسول الله آیا اجازه می‌دهی که من چند بیت درارتباط با غدیر بگویم؟ پیغمبر(ص) به اواجازه داد، حسّان صدا زد ای بزرگان قریش گوش دهید به شهادت رسول الله(ص) سپس اشعار فوق را انشاء نمود.
1 )
لما کان یوم غدیر خم امر رسول الله صلی الله علیه و آله منادیا فنادی : « الصلوة جامعة » فاخذ بید علی علیه السلام و قال: اللهم من کنت مولاه فعلی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه.
فقال حسان بن ثابت: یا رسول الله ! اقول فی علی شعرا؟
فقال رسول الله صلی الله علیه و آله : افعل.
فقال:
ینادیهم یوم الغدیر نبیهم بخم و اکرم بالنبی منادیا
یقول فمن مولاکم و ولیکم فقالوا و لم یبدوا هناک التعادیا
الهک مولانا و انت ولینا و لن تجدن منا لک الیوم عاصیا
فقال له: قم یا علی فاننی رضیتک من بعدی اماما و هادیا
فمن کنت مولاه فهذا ولیه فکونوا له أتباع صدق موالیا
هناک دعا اللهم وال ولیه و کن للذی عادى علیا معادیا
روز غدیر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم دستور داد که همه برای نماز جمع شوند سپس دست علی ابن ابی طالب را گرفت و فرمود:
هر که من مولای او هستم علی مولای اوست خدایا دوست بدار دوستان علی را و دشمن بدار دشمنان او را.
حسان بن ثابت شاعر معروف عرض کرد: اجازه مس دهسد درباره ی علی شعری بگویم؟
فرمود: بگو.
گفت:
« پیامبر(ص) در روز غدیر خم آن ها را ندا داد و پیامبر چه ندا دهنده ی گرامی است.
او می گفت: مولا و ولی شما چه کسی است؟ آنان که دشمنی شان علنی نبود پاسخ دادند:
خدای تو مولای ما است و تو ولی ما هستی و هرگز از ما نافرمانی نخواهی دید.
پیامبر به علی فرمود: ای علی به پا خیز که من به پیشوایی و هدایت گری تو بعد از خودم راضی و خشنودم.
هر که من مولاى اویم، على مولا و ولی اوست، و بر شماست که به راستى پیرو او باشید. خداوندا! دوستدار دوستان او باش و دشمن دشمنانش!».
امالی صدوق مجلس 84 حدیث3
2 )
بخشی از مراسم پر شور غدیر ، درخواست حسان بن ثابت بود . او به حضرت عرض کرد : یا رسول الله ، اجازه می فرمایید شعری را که درباره علی بن ابی طالب ( به مناسبت این واقعه عظیم ) سروده ام بخوانم ؟
حضرت فرمودند : بخوان ببرکت خداوند.
حسان گفت
ای بزرگان قریش ، سخن مرا به گواهی و امضای پیامبر(ص) گوش کنید .
و سپس اشعاری را که در همانجا سروده بود خواند که به عنوان یک سند تاریخی از غدیر ثبت شد و به یادگار ماند .
أَ لَمْ تَعْلَمُوا أَنَّ النَّبِی مُحَمَّد
لَدَى دَوْحِ خُمٍّ حِینَ قَامَ مُنَادِی
وَ قَدْ جَاءَهُ جِبْرِیلُ مِنْ عِنْدِ رَبِّهِ
بِأَنَّک مَعْصُومٌ فَلَا تَک وَانِی
وَ بَلِّغْهُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ رَبُّهُمْ
وَ إِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ وَ حَاذَرْتَ بَاغِی
عَلَیک فَمَا بَلَّغْتَهُمْ عَنْ إِلَهِهِمْ
رِسَالَتَهُ إِنْ کنْتَ تَخْشَى الْأَعَادِی
فَقَامَ بِهِ إِذْ ذَاک رَافِعُ کفِّهِ
بِیمْنَى یدَیهِ مُعْلِنَ الصَّوْتِ عَالِی
فَقَالَ لَهُمْ مَنْ کنْتُ مَوْلَاهُ مِنْکمْ
وَ کانَ لِقَوْلِی حَافِظاً لَیسَ نَاسِی
فَمَوْلَاهُ مِنْ بَعْدِی عَلِی وَ إِنَّنِی
بِهِ لَکمْ دُونَ الْبَرِیةِ رَاضِی
فَیا رَبِّ مَنْ وَالَى عَلِیاً فَوَالِهِ
وَ کنْ لِلَّذِی عَادَى عَلِیاً مُعَادِی
وَ یا رَبِّ فَانْصُرْ نَاصِرِیهِ لِنَصْرِهِمْ
إِمَامَ الْهُدَى کالْبَدْرِ یجْلُو الدَّیاجِی
وَ یا رَبِّ فَاخْذُلْ خَاذِلِیهِ وَ کنْ لَهُمْ
إِذَا وُقِفُوا یوْمَ الْحِسَابِ مُکافِی
ترجمه
آیا نمی دانید که محمد پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و سلم کنار درختان غدیرخم با حالت ندا ایستاد ، و این در حالی بود که جبرئیل از طرف خداوند پیام آورده بود که در این امر سستی مکن که تو محفوظ خواهی بود ، و آنچه از طرف خداوند بر تو نازل شده به مردم برسان ، و اگر نرسانی و از ظالمان بترسی و از دشمنان حذر کنی رسالت پروردگارشان را نرسانده ای .
در اینجا بود که پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم دست علی علیه السلام را با دست راست بلند کرد و با صدای بلند فرمود : هر کس از شما که من مولای او هستم و سخن مرا بیاد می سپارد و فراموش نمی کند ، مولای او بعد از من علی است ، و من فقط به او - نه به دیگری - به عنوان جانشین خود برای شما راضی هستم . پروردگارا هر کس علی را دوست بدارد او را دوست بدار ، و هر کس با علی دشمنی کند او را دشمن بدار . پروردگارا یاری کنندگان او را یاری فرما بخاطر نصرتشان امام هدایت کننده ای را که در تاریکی ها مانند ماه شب چهارده روشنی می بخشد . پروردگارا خوار کنندگان او را خوار کن و روز قیامت که برای حساب می ایستند خودت جزا بده.
