تحلیل آماری و گونه‌شناسی روایات تفسیری اخلاقی امام علی (علیه‌السلام)

یکی از شاخصه‌های کلام معصومان علیهم السلام استناد به آیات قرآن است، این‌گونه استنادهای قرآنی می‌تواند یکی از مهم‌ترین منابع تفسیر قرآن به‌شمار آید. هر امامی با توجه به شرایط زمان خود، روشی برای تفسیر آیات قرآن اتخاذ نموده است که با بررسی روایات می‌توان این روش‌ها را کشف نمود. از امام علیعلیه السلام حدود 1500 روایات در موضوعات مختلف اخلاقی، اعتقادی، فقهی و قصص بیان گردیده است. پژوهش حاضر روش توصیفی - آماری و تحلیلی به طبقه‌بندی و گونه‌شناسی و تحلیل آماری روایات تفسیری آن حضرت، با رویکرد اخلاقی پرداخته است، از این تحلیل مشخص می‌شود که امام علیعلیه السلام به مسئله رشد اخلاقی افراد توجه ویژه‌ای داشته‌اند و این امر به علت این است که در زمان سه خلیفه رفاه‌گرایی شدید مردم، سبب تضعیف آرمان‌ها و ارزش‌های دینی در جامعه شده بود و امام برای این‌که با فسادهای اخلاقی مبارزه کند، با استفاده از زبان، به اصلاح انحرافات اخلاقی پرداخت و با مطرح‌کردن سنت پیامبر‌‌‌(ص)و احیای اصول و فروع فراموش‌شده دین، جامعه را به سمت اصلاح هدایت کردند.

کلیدواژه‌ها: روایات تفسیری، روش تفسیری امام علی علیه السلام، تحلیل آماری، روایات اخلاقی، تفسیر روایی.

فهرست مطالب(مشاهده متن)

 روایات معصومین علیهم السلام در فرآیند درک درست آیات قرآن و راهیابی به مدلول کلام الهی نقش مهمی دارد. همان‌طور که مشخص است، روایات تفسیری اهل‌بیت علیهم السلام از جهت‌هایی مثل حجیت روایات تفسیری، گونه‌شناسی روایات، روش‌شناسی تفسیری اهل‌بیت و ... حائز اهمیت است. روایات اهل‌بیت^ همه در یک‌جهت معنایی نیستند و از وجوه و زوایای مختلفی مانند اعتقاد، اخلاق، قصص و... به تفسیر کلام الهی پرداخته‌اند. از آن‌جاکه دقت‌نظر و کاوش در روش اهل‌بیت علیهم السلام در تفسیر قرآن از اهمیت بسزایی برخوردار است، لازم است شیوه تفسیری ایشان بررسی شود. دقت و بررسی این روایات می‌تواند نقش بسزایی در جهت آگاهی از فضای حاکم بر عصر هریک از معصومین علیهم السلام داشته باشد. اما بدیهی است که پرداختن به همه روایات در یک پژوهش امکان‌پذیر نمی‌باشد، ازاین‌رو پژوهش حاضر درصدد بررسی روش تفسیری امام علیعلیه السلام بوده و روایات تفسیری ایشان را با رویکرد اخلاقی جمع‌آوری نموده و تلاش محقق بر اینست که با دسته‌بندی دقیق روایات و ارائه آمار مستند و گونه‌شناسی و موضوع‌بندی روایات و تجزیه و تحلیل میان آن‌ها، بتواند در راستای روشن‌نمودن اهداف و شیوه‌های تفسیری امام علیه السلام، گامی مؤثر بردارد.