نقد و بررسی آراء فخر رازی در تفسیر آیه ولایت (آیه 55 سوره مائده)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی(ع) در روزهای چهارشنبه25 دیماه (افتتاحیه کنگره در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان) و اختتامیه کنگره 26 دی 1398 در موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) برگزار گردید. دبیر خانه کنگره از تاریخ دهم خرداد الی 30 آبانماه شروع به اعلام فراخوان و دریافت آثار در ۳۴ محور در بخشهای مقاله(475اثر)-پایان نامه(69اثر)-کتاب(131اثر)-شعر(305اثر)- هنرهای تجسمی (102اثر)انجام داد.در مجموع ۱۰۸۲ اثر به دبیرخانه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) ارسال شد. بعد از ارزیابی اولیه، و نهایی و معرفی آثار برگزیده مقالات منتخب در کتاب کنگره مقالات منتشر شد.
چکیده
آیات وارده در قرآن کریم، پیرامون ائمه معصومین(علیهم السلام) متعدد است. در طول تاریخ برخی ازجمله فخر رازی سعی نموده‌اند که آیات مذکور را درست معنا نکنند. آنان برای رسیدن به مطلوب خود، به ادله‌ای تمسک کرده‌اند که از استحکام لازم برخوردار نیستند. یکی از این آیات، آیه 55 سوره مائده است که فخر رازی، تلاش در تحریف مفاد آن نموده است.
این تحقیق با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی دیدگاه‌های فخر رازی درباره آیه موردنظر می‌پردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد: دلایل اقامه‌شده توسط ایشان، ادعاهای بدون دلیل و واهی هستند. آنها، نه‌تنها با ادله تاریخی منطبق نیستند؛ بلکه با قواعد تفسیری و اصول و مبانی آن‌هم ناسازگار هستند.
کلیدواژه‌ها: امام علی(ع)، فخر رازی، مفاتیح الغیب، نصرت، محبت، تصرف، ولایت و ولی.
فهرست مطالب(مشاهده متن)
مقدمه
فخر رازی، در اثر قرآنی خود به نام «مفاتیح الغیب»، شخصیت حضرت علی(ع) را از منظرهای مختلفی مورد مطالعه قرار داده است که بُعد ولایت و امامت، ازجمله آنها به شمار می‌آید.
وی در آیات مختلفی به بیان نظرات خود در اثبات یا نفی امامت ایشان پرداخته است که آیه 55 سوره مائده، یکی از آنها به شمار می‌آید. خداوند در این آیه شریفه می‌فرماید: «إِنَّما وَلِیكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یقیمُونَ الصَّلاةَ وَیؤْتُونَ الزَّكاةَ وَهُمْ راكِعُونَ»؛ «سرپرست و ولی شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها كه ایمان آوردهاند؛ همان‌ها كه نماز را برپا مىدارند، و در حال ركوع، زكات مىدهند.»
درباره شأن نزول آیه شریفه مؤلف مجمع‌البیان می‌نویسد:
«بزرگان ما از ابن عباس روایت كرده اند كه وقتى وى برکنار زمزم نشسته بود و براى مردم از پیامبر حدیث نقل مىكرد. در این وقت مردى كه صورت خود را پوشیده بود وارد شد. ابن عباس رشته سخن را قطع كرد و گفت: تو را به خدا سوگند مىدهم كه خود را آشكار كنى. او كه ابوذر غفارى بود صورت خود را آشكار كرد و گفت: ـ اى مردم، هر كه مرا مىشناسد، بشناسد و هر كه مرا نمىشناسد، من ابوذر غفارى هستم. با این دو گوش خودم از پیامبر خدا سخنى شنیدم كه اگر نشنیده باشم كر بشوم و با این دو چشم خود پیامبر را دیدم كه اگر ندیده باشم، كور گردم. مىفرمود: على رهبر انسان‌ها و قاتل كافران است. هر كه على را یارى كند، یارى می‌شود و هر كه على را ترك كند، خوار می‌گردد. آگاه باشید، روزى با پیامبر مشغول خواندن نماز ظهر بودم، سائلى در مسجد، سؤال كرد و كسى چیزى به او نداد. وى دستش را به آسمان بلند كرد و گفت: خدایا گواه باش، در مسجد پیامبر سؤال كردم و احدى مرا دستگیرى نكرد. در این وقت على كه مشغول ركوع بود با انگشت دست راستش ـ كه در آن انگشترى بود ـ به سائل اشاره كرد و او انگشترى را از انگشتر على(ع) بیرون آورد. این‌ها در برابر چشم پیامبر گرامى انجام گرفت. همین‌که از نماز فارغ شد، سر به آسمان بلند كرد و گفت: خدایا برادرم موسى به درگاهت سؤال كرد: پروردگارا، سینهام را بگشاى، كارم را آسان و زبانم را باز كن تا سخنم را بفهمند. برادرم هارون را كه از خویشان من است، وزیر من گردان، پشتم را به او قوى كن و او را در كارها شریكم گردان (طه/25 ـ 32) تو به او وحى كردى كه: به‌زودی بازویت را به برادرت محكم مىكنیم و براى شما قدرتى قرار مىدهیم كه آنها به شما دسترسى پیدا نكنند (قصص/35)، پروردگارا منم محمد پیامبر و برگزیده تو؛ خدایا، سینه ام را بگشاى و كارم را آسان و على را وزیر من گردان؛ و پشت مرا به او محكم كن. ابوذر گفت: به خدا سوگند، هنوز سخن پیامبر تمام نشده بود كه جبرئیل از جانب خدا نازل شد و گفت: اى محمد بخوان. گفت: چه بخوانم؟ گفت: إِنَّما وَلِیكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَ... عین این خبر را ابواسحاق ثعلبى در تفسیر خود نقل كرده است» (طبرسی، مجمع‌البیان، ج7، ص83).
گفتنی است که این شأن نزول را، تقریباً همه بزرگان اهل‌سنت نقل نموده‌اند (ابن جریر طبری: تفسیر جامع البیان، ج6، ص186؛ حافظ ابوبکر الجصاص الرازی، احکام القرآن، ج2، ص542؛ واحدی، اسباب النزول، ص148؛ زمخشری، کشاف، ج1، ص649).
این مقاله در جلد دوم کتاب کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) موجود می باشد.جهت استفاده از متن کامل مقاله به لینکهای زیر مراجعه کنید
