بررسی اشکال‌های ابن تیمیه به علامه حلی در آیه 36 و 37 سوره نور
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی(ع) در روزهای چهارشنبه25 دیماه (افتتاحیه کنگره در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان) و اختتامیه کنگره 26 دی 1398 در موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) برگزار گردید. دبیر خانه کنگره از تاریخ دهم خرداد الی 30 آبانماه شروع به اعلام فراخوان و دریافت آثار در ۳۴ محور در بخشهای مقاله(475اثر)-پایان نامه(69اثر)-کتاب(131اثر)-شعر(305اثر)- هنرهای تجسمی (102اثر)انجام داد.در مجموع ۱۰۸۲ اثر به دبیرخانه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) ارسال شد. بعد از ارزیابی اولیه، و نهایی و معرفی آثار برگزیده مقالات منتخب در کتاب کنگره مقالات منتشر شد.
چکیده
امام علی (علیه السلام) به گواه شیعه و اهل‌سنت دارای فضائل بی‌نظیری است. علامه حلی با اعتقاد به این مطلب که خلافت تنها شایسته علی (علیه السلام) است، در کتاب «منهاج الکرامه» براهین متعدد در اثبات افضلیت و شایستگی ایشان برای امامت اقامه نموده است. از جمله؛ در برهان ششم با استناد به حدیث ثعلبی ذیل آیه 36 و 37 سوره نور که خانه امیرالمؤمنین (علیه السلام) را برترین خانه‌ها و به‌تبع ایشان را برترین مردمان معرفی می‌نماید،
این افضلیت را نشانگر صلاحیت ایشان جهت امامت می‌داند. ابن‌تیمیه در کتاب «منهاج السنه» به براهین علامه حلی اشکال‌هایی گرفته است. درباره برهان ششم علامه علاوه بر اشکال سندی و رد ثعلبی به نحوه برداشت و استدلال علامه ایرادهایی گرفته است. ازجمله به انحصار «رجال» مذکور در آیه به علی (علیه السلام) و افضلیت ایشان بر سایر صحابه و انبیای الهی خدشه وارد کرده است. همچنین او ادعاهایی کرده است مانند این‌که مراد از «بیوت» در آیه «مساجد» است نه «خانه‌ها» که گاه بین ادعاهای ایشان ناسازگاری یافت می‌شود. این مقاله به بررسی کلام علامه حلی و پاسخ به اشکالات مطرح شده از سوی ابن‌تیمیه در کتاب «منهاج السنه» خواهد پرداخت. روش تحقیق در این مقاله تحلیلی ـ توصیفی است.
کلید واژه‌ها: علامه حلی، ابن‌تیمیه، منهاج الکرامة، منهاج السنه، امامت.
فهرست مطالب (مشاهده متن)
مقدمه
علامه حلی (ره) در کتاب «منهاج الکرامه» برای اثبات امامت حضرت علی (علیه السلام) ادله فراوانی ذکر کرده و این ادله را «برهان» می‌نامد. برهان ششم علامه با استفاده از آیات 36 و 37 سوره نور، است:
«(و آن مشکات) در خانه هایی (قرار دارد مانند معابد و مساجد و منازل انبیاء و اولیاء) که خدا رخصت داده که آنجا رفعت یابد و در آنها ذکر او شود و صبح و شام تسبیح و تنزیه ذات پاک او کنند. پاک‌مردانی که هیچ کسب و تجارت آنان را از یاد خدا و به پا داشتن نماز و دادن زکات غافل نگرداند و از روزی که دل و دیدهها در آن روز حیران و مضطرب است ترسان و هراسانند.» ثعلبی به نقل از أنس بن مالک و بریده روایت کرده است که آن دو گفتند: رسول‌الله (ص) این آیه را خواند، مردی ایستاد و گفت: این خانه‌ها کدام‌اند ای رسول‌الله؟ ایشان پاسخ داد: «بیوت انبیاء». ابوبکر گفت: ای رسول‌الله، این خانه از آن‌هاست؟ یعنی بیت علی (علیه السلام) و فاطمه. فرمود: بله از برترین آن‌هاست، وصف شده در آن مردان به آنچه دلالت بر أفضلیت‌شان می‌کند، بنابراین فقط علی (علیه السلام) ، امام است و الا تقدیم مفضول بر فاضل، لازم می‌آید (ابن مطهر حلی، منهاج الکرامه، ج10ص7) علامه با
استناد به حدیث ثعلبی که از طریق أنس و بریده، در مورد این آیات نقل شده است، می‌فرماید: خانه امام علی (علیه السلام) به خاطر داشتن صفات مذکور در آیات مذکور، طبق فرمایش رسول‌الله (ص) از خانه‌های مشمول آیه، یعنی خانه‌های انبیاء (و صحابه) برتر است و ازآنجاکه مقام امامت از نبوت بالاتر است؛ علی (علیه السلام) بر انبیاء و صحابه برتری داشته و
تنها امام علی (علیه السلام) شایستگی امامت را دارد. اگر چنین نباشد تقدیم مفضول بر فاضل پیش خواهد آمد.
ابن‌تیمیه در کتاب منهاج السنة بر برهان ششم علامه حلی در اثبات امامت امام علی (علیه السلام) از قرآن و با استفاده از آیات 36 و 37 سوره نور، اشکال‌هایی وارد کرده است. اما با دقت نظر، می‌توان دریافت که استدلال‌های وی به گواه بسیاری از علمای فریقین قابل خدشه است. از طرف دیگر، علامه حلی از بزرگان و چهره‌های شاخص شیعه، درزمینه دفاع از عقاید امامیه است. کتب و آثار ایشان چه در زمان حیات و چه پس از وفات، همواره موردتوجه اندیشمندان بوده است تا آنجا که علمای شیعه به ایشان لقب «علامه» داده‌اند. بنابراین دفاع از آثار علامه ، به‌نوعی دفاع از عقاید امامیه محسوب می‌گردد.
