روش خاص بیان قرآن در مباحث امامت امام علی (علیه‌السلام)

این مقاله با نگاه تطبیقی، روش خاص بیان قرآن در مباحث امامت امام علی (علیه السلام)‌  را تبیین و به بحث و بررسی نظریه‌ای در مورد نوع بیان امامت در قرآن (و به‌ویژه امامت امام علی (علیه السلام)‌ ) می‌پردازد.

 این پژوهش که با روش تحلیلی ـ توصیفی و به شیوه‌ کتابخانه‌ای صورت گرفته، پس از بیان جایگاه و اهمیت امامت و ورود مباحث آن در قرآن کریم، به این نکته اشاره می‌کند که بنابر تفاسیر مشهور فریقین، آیات بسیاری از قرآن کریم در جهت اثبات ولایت و امامت امام علی (علیه السلام)‌  و اهل‌بیت (علیه السلام)‌  وجود دارند، نکته قابل‌توجه ـ که نوآوری اصلی این مقاله است ـ این می‌باشد که برای بیان ولایت و امامت امام علی (علیه السلام)‌  در قرآن، از یک روش خاص و ویژه استفاده شده که می‌توان آن را «نظریه و نظام امامت» و نیز در ادامه آن «منظومه هدایت امام» نام‌گذاری کرد.

 با توضیح این مطلب، نمونه‌ها، معرفی و آسیب‌شناسی منابعی در موضوع امامت امام علی (علیه السلام)‌  در قرآن نیز ذکر می‌گردد.

کلیدواژه‌ها: امام علی (علیه السلام)‌ ، قرآن، امامت، نظام، هدایت، بیان.

فهرست مطالب (مشاهده متن)

وقتی خدای متعال انسان را آفرید، برای هدایت و کمال او انبیاء و اولیای خویش را فرستاد و آنان را با معجزات مختلف، برای اثبات الوهیت خویش و رسالت مرسلین یاری نمود.

در مورد پیامبر گرامی اسلام، حضرت محمد مصطفی| نیز خداوند عزوجل، عبد و حبیبش را با معجزات فراوان نصرت کرد که البته بعضی از آن‌ها مانند معجزات انبیای گذشته، مقطعی و تکوینی بود. اما یکی از ویژگی‌های ممتاز پیامبر اکرم| این است که آن حضرت معجزه دیگری نیز دارد که مقطعی نیست، بلکه معجزه‌ای جاودان و ابدی است که همه مردم را تا روز قیامت به هدایت و سعادت فرامی‌خواند و آن معجزه «قرآن کریم» است.

پس از ظهور اسلام و گسترش آن در نقاط مختلف جهان، قرآن کریم موردتوجه همگان قرار گرفت و عامل مهمی برای تبلیغ دین مبین اسلام شد. این کتاب آسمانی جامع تمام مسائل مربوط به هدایت انسان‌هاست و از کوچک‌ترین موضوع تا مهم‌ترین موضوع را در خود جای داده است.

یکی از مباحث مهم و اساسی دین اسلام، بحث ولایت و امامت (به‌ویژه امامت امام علی (علیه السلام)‌ ) می‌باشد که آیات بسیاری بر آن دلالت داشته و کتاب‌های مختلف تفسیری و کلامی در این موضوع نگاشته شده‌اند.

1. «امام‌شناسی در قرآن و پاسخ به شبهات»، علی‌اصغر رضوانی، کتاب جمکران، قم.

2. «امامت در پرتو کتاب و سنّت»، (الإمامة فی ضوء‌الکتاب والسّنّة)، مهدی سماوی، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، مشهد.

3. «امامت در قرآن؛ تفسیر موضوعی قرآن کریم»، باقر فخار اصفهانی، انتشارات خرمشهر، تهران.

4. «امامت صالحان (امیرالمؤمنین و اهل‌البیت (علیه السلام)‌  در قرآن و حدیث)»، حشمت‌الله قنبری همدانی، مؤسّسه امیرکبیر، تهران.

5. «امامت و عصمت امامان در قرآن»، رضا کاردان، انتشارات دلیل، قم.

6. «اهل بیت (علیه السلام)‌  در قرآن و حدیث»، محمد محمدی ری‌شهری، مترجم: حمیدرضا شیخی ـ و حمیدرضا آژیر، دارالحدیث، قم.

7. «آیات الولایة»، سید کاظم ارفع، مؤسسه تحقیقاتی و انتشاراتی فیض، تهران.

8. «آیات ولایت در قرآن»، ناصر مکارم شیرازی، تهیه و تنظیم: ابوالقاسم علیان‌نژادی، نسل جوان، قم.

9. «بررسی شخصیت اهل‌بیت (علیه السلام)‌  در قرآن، به روش قرآن به قرآن»، ولی‌الله نقی‌پورفر، مرکز آموزش مدیریت دولتی، تهران.

10. پرتوی از فضائل امیرالمومنین (علیه السلام)‌  در قرآن»، سیدابوالحسن مطلبی، مؤسسه بوستان کتاب، قم.

11. «پرتوی از فضائل امیرالمؤمنین (علیه السلام)‌  در قرآن»، سیدابوالحسن مطلبی، بوستان کتاب، قم.

12. «تفسیر ولایی قرآن کریم»، عبدالصمد ساکی، نشر طوبی محبت.

13. «جایگاه امام علی (علیه السلام)‌  در تفسیر و علوم قرآن»، مهسا فاضلی، انتشارات دستان، تهران.

14. «راز امامت در قرآن»، (فلسفةالمیثاق والولایة، شیوه تبیین امامت در قرآن و پاسخ به شبهات امامت از کتب اهل سنّت)، علاّمه سیدشرف‌الدین عاملی، قم، انتشارات کاشف‌الغطاء.

«شمیم ولایت»، علامه جوادی آملی، نشر اسراء، قم.

16. «عبقات‌الانوار فی مناقب‌الائمّةالاطهار (علیه السلام)‌ »، (اثبات امامت ائمّه)، سید میرحامد حسین ‌بن محمدقلی‌خان‌بن محمدبن حامد نیشابوری کنتوری.

17. «علی (علیه السلام)‌  از زبان قرآن، براساس کتب معتبر اهل سنّت»، هدایت رشیدی، انتشارات نصر، قم.

18. «علی (علیه السلام)‌  در قرآن»، حسین عمادزاده، نشر مکتب القرآن، تهران.

19. «علی (علیه السلام)‌  در قرآن»، محمود جوهرچی، نشر رایحه، تهران.

20. «قرآن ناطق (علی (علیه السلام)‌  در قرآن)»، سیدمجید پورطباطبائی، جامعه اسلامی فرهنگیان، تهران.

21. «ولایت از دیدگاه قرآن»، عبدالرسول حقّانی، شفق.

22. «ولایت در قرآن»، عبدالله جوادی آملی، گردآورنده: محمدرضا مصطفی‌پور، اسراء، قم.

23. «ولایت در كتاب و سنت»، غلامرضا مغیثه، مؤسسه فرهنگی هنری مشعر، قم.

24. «ولایت علی (علیه السلام)‌  در آینه قرآن»، غلامعلی نعیم‌آبادی، توسعه قلم، قم.

25. «ولایت علی (علیه السلام)‌  در قرآن کریم و سنت»، علامه مرتضی عسکری، دانشکده اصول دین، قم.

26. «ینابیع‌المودّة لذوی‌القربی»، سلیمان‌بن ابراهیم القندوزی الحنفی، تحقیق: سیدعلی جمال اشرف‌الحسینی، انتشارات اسوه، قم.

اما نکته مهم در این میان، نوع بیان قرآن کریم درباره امامت و ولایت امام علی (علیه السلام)‌  می‌باشد که خود دارای نظرات و نظریه‌هایی است و لازم است که به تبیین و بررسی آن پرداخته شود. لذا این مقاله در پی یافتن این مسئله است و در آن علاوه بر کتاب‌ها و مقالات، از سایت‌ها و نرم‌افزارهای علوم اسلامی و نیز از راهنمایی جناب استاد سید منذر حکیم استفاده شده است.

این مقاله در جلد سوم کتاب کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)‌ موجود می باشد.جهت استفاده از متن کامل مقاله به لینکهای زیر مراجعه کنید