سیمای غدیر در آئینه تربیت

این مقاله به بررسی غدیر در آئینه تربیت علی (ع)   با استفاده از علوم تربیتی و روان‌شناسی با روش توصیفی ـ تحلیلی به‌صورت کتاب‌خانه‌ای پرداخته است. هدف عمده پژوهش، اثبات حقانیت علی بن ابی‌‌طالب (ع)   در تصدی جانشینی بلافصل رسول‌الله الاعظم (ص)  است که با توجه به یافته‌‌های غیرقابل‌تردید علوم جدید (تربیتی و روان‌شناسی) و پرورش مستقیم علی (ع)   تحت تربیت مستقیم پیامبر اسلام (ص)  و همچنین همراهی طولانی‌مدت ایشان با پیامبر اکرم (ص) ، این موضوع مسلم است و خدشه‌‌ای در آن راه ندارد. چنان‌که خدای متعال در قرآن کریم ازنظر تربیتی، علی (ع)   را نفس رسول‌الله (ص)  خوانده و در قضیه مباهله با پیامبر (ص)  شرکت کرده است. برعکس فاصله تربیتی دیگر اصحاب پیامبر (ص)  با آن حضرت خیلی زیاد است و به لحاظ تربیتی و روان‌شناختی هیچ سنخیتی با ایشان ندارند. این موضوع از مقایسه تربیتی علی (ع)   از نوزادی تا جوانی و زمان حیات رسول خدا (ص)  با هر یک از صحابه آن حضرت به‌وضوح قابل‌فهم و درک است. ویژگی‌های غدیر که از سیره عملی رسول‌الله (ص)  تا زمان رحلت آن بزرگوار به دست می‌‌آیند، تأییدکننده هدف یادشده در این تحقیق است.  

کلید واژه‌ها: تربیت، غدیر، شخصیت، علی (ع)  ، اصحاب، افضلیت.

فهرست مطالب (مشاهده متن)

غدیر از رویدادهای مهم تاریخ اسلام است و به اعتراف اغلب تاریخ‌نگاران شیعه و سنی قضیه‌‌ای به این عظمت در اسلام وجود ندارد.چراکه غدیر روز تعیین خلافت، روز به ثمر نشستن زحمات بیست‌وسه‌ساله رسول خدا (ص)  و روز تعیین سرنوشت مسلمانان است. رویداد غدیر ابعاد گوناگون دارد که بسیاری از ابعاد آن به‌وسیله دانشمندان شیعه و سنی به‌‌ویژه عالم بزرگوار علامه امینی در کتاب شریف الغدیر بررسی شده است، و آنچه مستقلاً درباره آن نوشته نشده بُعد تربیتی غدیر است. به نظر می‌رسد مهم‌ترین جنبه غدیر نقش تربیت در آن است که در این نوشتار این موضوع با استناد به آیات و روایات و یافته‌‌های علوم تربیت و روان‌شناسی مورد بررسی قرار می‌‌گیرد. تربیت انسان و نحوه شکل‌گیری ساختار شخصیت او از این نظر بسیار مهم است. روان شناسان و کارشناسان امور تربیتی بر نقش تربیت در دوره کودکی بسیار تأکید کرده‌‌اند. درواقع همه رفتارها و عملکرد انسان را در بزرگ‌سالی معلول نحوة تربیت وی دانسته‌‌اند. ازاین‌‌رو، توجه به این امر بسیار مهم به نظر می‌‌رسد و علاوه بر ده‌‌ها دلیل نقلی و غیر نقلی دیگر حقانیت علی (ع)   را در مسئله جانشینی رسول‌الله (ص)  به اثبات می‌‌رساند.   

مسئله خلافت رسول‌الله (ص)  دارای پیشینه طولانی است و از زمان رحلت آن بزرگوار و حتی در حال حیات ایشان مورد بحث و گفت‌‌وگو میان مسلمانان بوده است. موضوعی که از آن زمان تاکنون توافقی میان مسلمانان پیرامون آن حاصل نشده و مذاهب گوناگون اسلامی بر همین اساس شکل گرفته است. بااین‌حال، هر مسلمانی حق دارد برای اثبات حقانیت عقیده و مذهب خود با استناد به قرآن و سنت و علوم جدید تحقیق کند و به‌صورت منطقی و مستدل موضوع را برای خود و دیگران به اثبات برساند. بنابراین، مسئله پژوهش حاضر خلافت رسول‌الله (ص)  است که بر اساس دلایل متقن و یقینی چه کسی شایسته آن مقام بوده است؟ گذشته از قرآن و سنت رسول‌الله (ص) ، علوم جدید و به‌‌خصوص یافته‌‌های دانش تربیت و روان‌شناسی در این زمینه چه روشنگری می‌‌تواند داشته باشد؟ بر این اساس، سؤال‌های تحقیق به‌صورت روشن بدین شرح است: سیمای غدیر در آئینه تربیت چگونه است؟ آیا نحوه تربیت علی بن ابی‌‌طالب (ع)   در احراز خلافت وی از رسول‌الله الاعظم (ص)  نقشی داشته است؟

اهمیت موضوع از بیان مسئله تا حدودی روشن شد و این‌که لازم است در این زمینه تحقیقی بیشتر صورت گیرد تا ابعاد قضیه غدیر به‌‌عنوان یک موضوع دینی، مذهبی، سیاسی ـ اجتماعی و... روشن‌‌تر گردد. هرچند واقعه غدیر اجمالاً روشن است و کتاب‌ها و مقالات متعدد زوایای مختلف آن را بررسی و روشنگری کرده‌‌اند، مخصوصاً کتاب گران‌‌سنگ «الغدیر» نمونه عینی آن است؛ ولی زمینه پژوهش در مورد غدیر باز و هنوز قابل بررسی بیشتر است. با نظر به رونق گرفتن علوم جدید و رشد فزاینده آن مناسب است برای اثبات غدیر و حقانیت ولایت و خلافت علی (ع)   از این دانش‌ها نیز کمک گرفت و به‌ویژه از منظر تربیت این موضوع را برجسته ساخت. این تحقیق درصدد است همان‌گونه که در عنوان اصلی آمده است «سیمای غدیر» را «در آئینه تربیت» جست‌‌وجو کند و شایستگی امام علی (ع)   را از این جهت به اثبات برساند.

فرضیه پژوهش این است که از منظر تربیت، جز شخصیت علی بن ابی‌‌طالب (ع)   کسی صلاحیت جانشینی رسول‌الله (ع)   را نداشت. بدین ترتیب، هدف عمده تحقیق برجسته‌سازی نقش و نگار تربیت در سیمای غدیر است که در آئینه تربیت قابل پیگیری است و درنتیجه اثبات حقانیت خلافت بلافصل علی (ع)   از منظر تربیت به اثبات می‌‌رسد. این موضوع با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به متون دینی، تربیتی و روان‌شناختی در فضای کتابخانه حقیقی و مجازی مورد بررسی قرار می‌‌گیرد. 

این مقاله در جلد سوم کتاب کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)‌ موجود می باشد.جهت استفاده از متن کامل مقاله به لینکهای زیر مراجعه کنید