واکاوی معنی مولی در حدیث غدیر

شاخص‌‌ترین تفکر شیعی در حوزه امامت و ولایت، اعتقاد به امامت تنصیصی است. مسئله‌ای كه به گزارش تاریخ، حدیث، تفسیر و ادب از روز نخست ظهور اسلام و حدیث یوم‌الدار، تا هنگام رحلت پیامبر (ص)  و حدیث قلم و دوات، مدّ نظر مبارک پیامبر (ص)  بوده است. یكی از گهركلماتی كه در معرفی علی (ع)  به‌عنوان جانشین پیامبر (ص)  تجلی ویژه بخشیده جمله نورانی «مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ» است، فقره‌‌ای كه به اعتقاد شیعه، تنصیص در ولایت مطلقه علویه است. لیكن أهل‌‌تسنن با تفسیری دیگر، مسیر علمی معنی و مفهوم مولا را به سمت دیگری كشانده‌‌اند.

 این نوشتار با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی دیدگاه‌‌های مختلف أهل‌‌تسنن نقل و نقد شده و با اتكاء به قرائن متعدد زمانی، مكانی و معنایی، به تثبیت بینش شیعی كه همان اولویت در تصرف است را به اثبات رسانده است. ضمن این‌که نویسنده به سیر تطور معنی غیرواقعی مولا در حدیث «من كنت مولاه» را در طول تاریخ موردتوجه قرار داده، بر این باور است كه به‌لحاظ رویكرد علمی، سده‌‌های نخستین را باید ازمنه رویكرد به معنی ساده «ولاء اسلام» دانست و قرون میانی یعنی از قرن پنجم تا دهم و ظهور امثال احمد بیهقی (458ـ384)، قاضی عیاض‌‌ (546 ـ476)، إبن‌‌اثیر (606 ـ544)، شرف‌‌الدین طیبی (قرن7)، إبن‌‌تیمیه (661 ـ 728)، ابوزكریا نووی (676ـ631) و إبن‌‌حجر هیتمی (909ـ974) را زمان اوج تمركز بر معنی محبت و نصرت به‌شمار آورد، چنین استنتاج می‌کند كه بروز چنین رویكردی و تبیین شبه‌علمی از حدیث فوق، پی‌آمد تلاش كسانی است كه درواقع قرائت دیگری را از این متن مقدس ارائه نمودند.

کلیدواژه‌ها: پیامبر (ص) ، علی (ع) ، حدیث موالات، مولا، محبت، ولایت، غدیر.

فهرست مطالب (مشاهده متن)

مهم‌ترین در بینش شیعه، اعتقاد به ولایت و امامت بلافصل امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (ع)  است، و بر این مهم ادله بسیاری اقامه كرده‌‌اند، ازجمله حدیث معروف موالات یعنی «مَنْ كُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ» است كه در واقعه غدیر خم از زبان وحی‌‌مدار نبوی و در جمع هزاران نفر از صحابه و با تشریفات خاصی صادر گردید. 

در این میان اهل‌‌تسنن از گذشته ایام تا به امروز، با ارائه تفاسیر گوناگون از جمله تفسیر مولا به مُحبّ و ناصر سعی كرده‌‌اند تا خطای تاریخی سقیفه كه جریان خلافت را منحرف، و محرومیت جانشین حقیقی پیامبر (ص)  را از حقش موجه جلوه دهند. از این‌رو هرچند سالیان متمادی از صدور این حدیث می‌‌گذرد، اما كماكان ضرورت پژوهش در عرصه‌‌ای كه مهم‌ترین زیرساخت فكر و اندیشه شیعه را فراهم و در پی دارد حتمیت می‌‌بخشد. 

به‌هرتقدیر، در این تحقیق تلاش شده تا با بررسی كاربرد كلمه مولا در لغت، حدیث و قرآن، آراء و نظریات اهل‌‌تسنن از متون معتبرشان نقل و دیدگاه شیعه، با استمداد از قرائن و شواهد متقن تبیین شود

این مقاله در جلد سوم کتاب کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)‌ موجود می باشد.جهت استفاده از متن کامل مقاله به لینکهای زیر مراجعه کنید