ویژگی‌های فردی امام علی(علیه‌السلام) در نهج‌البلاغه
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی(ع) در روزهای چهارشنبه25 دیماه (افتتاحیه کنگره در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان) و اختتامیه کنگره 26 دی 1398 در موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) برگزار گردید. دبیر خانه کنگره از تاریخ دهم خرداد الی 30 آبانماه شروع به اعلام فراخوان و دریافت آثار در ۳۴ محور در بخشهای مقاله(475اثر)-پایان نامه(69اثر)-کتاب(131اثر)-شعر(305اثر)- هنرهای تجسمی (102اثر)انجام داد.در مجموع ۱۰۸۲ اثر به دبیرخانه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) ارسال شد. بعد از ارزیابی اولیه، و نهایی و معرفی آثار برگزیده مقالات منتخب در کتاب کنگره مقالات منتشر شد.
چکیده
امام علی ابن ابیطالب (علیه السلام) گوهری است که در شخصیت آن امام بزرگ و ابرمرد تاریخ، تاکنون هزارها کتاب به نگارش درآمده‌است. نویسندگان مسلمان، مسیحی، و گاه یهودی در تبیین چهره آن امام قلم زده‌اند و اهل سنت نیز برای معرفی مولی الموحدین امام علی (علیه السلام) قلم به دست شده‌اند اما هنوز چهره حقیقی علی (علیه السلام) به جهانیان معرفی نشده است.
سخن گفتن درباره ویژگی‌های فردی امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) بسیار مشکل است مانند قطره‌ای از دریا. در این نوشتار به بیان این مسئله پرداخته است که امیرالمؤمنین در نهج‌البلاغه ویژگی‌های خود را چگونه تبیین نموده است. چون شخصیت ایشان مانند شخصیت انسان‌های دیگر تک بعدی نیست و کتابش نهج‌البلاغه را هم به عنوان کتابی که یک شخصیت معمولی از خود به یادگار گذاشته است نمی‌توانیم تلقی کنیم چون ایشان هدف اعلائی برای زندگی داشت.
در حقیقت، نهج‌البلاغه، شخصیت خطی و رسمی امیرالمؤمنین است، یعنی علی (علیه السلام) خود، نهج‌البلاغه مجسم است و این یكی از خصوصیات ایشان است كه به آن چه می‌گوید عمل می‌كند و آن چه را كه می‌خواهد در زندگی خود پیاده می‌كند. بنابراین با تمسک به نهج‌البلاغه، به تبیین ویژگی‌های فردی ایشان پرداخته شد. در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتاب خانه‌ای و نرم افزارها و اینترنت به بررسی ویژگی های فردی امام علی (علیه السلام) پرداختم.
از جمله یافته‌های این تحقیق عبارت است از این‌که ایمان و تقوا، زهد و دنیا گریزی، ایمان راسخ و یقین کامل، نخستین نمازگذار، عشق به شهادت از جمله ویژگی‌های فردی ایشان به‌شمار می رود.
کلیدواژه‌ها: امام علی (علیه السلام) ، نهج‌البلاغه، ویژگی‌های فردی.
فهرست مطالب (مشاهده متن)
مقدمه
نهج‌البلاغه کتابی است گران‌بها، که بعد از کلام خدا و پیغمبر خدا هیچ کتابی تا این اندازه جذاب و با حلاوت و در عین حال لطیف نیست. این نشان از شخصیت، افکار و روحیات و طرز تفکر و اخلاق نویسنده آن است، حضرت علی (علیه السلام) هرگاه در هر موضوعی در نهج‌البلاغه سخن می‌گوید، سخن او در نهایت کمال است. در واقع نهج‌البلاغه هم‌چون شخصیت علی (علیه السلام) چند بعدی است. حال اگر به ویژگی‌های فردی حضرت علی (علیه السلام) در نهج‌البلاغه بنگریم، بیشتر با شخصیت درخشان ایشان آشنا خواهیم شد.
از جانب دیگر درباره امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) سخن گفتن و اوصاف و ویژگی‌های او را بیان نمودن، کاری است بس دشوار، که پیامبر اکرم در این زمینه می فرمایند:
«لو انّ الرّیاض اقلامٌ والبحر مدادٌ والجنّ حسابٌ والانس کتابٌ ما حصوا فضایل علی بن ابی‌طالبٍ»؛
«اگر همه درختان باغ‌ها قلم شوند و تمام دریاها مرکّب و جوهر، و جن‌ها حساب‌گر و انسان‌ها نویسنده گردند، نمی‌توانند فضایل و ویژگی‌های علی (علیه السلام) را شماره کنند.»
هم‌چنین ایشان فرمودند:
«خداوند برای برادرم علی (علیه السلام) فضائلی قرار داده که از شماره بیرون است. هر کس یکی از فضائل او را بیان و بدان معترف باشد، خداوند گناهان گذشته و آینده‌اش را خواهد بخشید و کسی که فضیلتی را از او بنویسد تا وقتی که از آن نوشته اثری باقی است فرشته‌ها برایش طلب آمرزش می‌کنند و آن‌که به فضائل علی (علیه السلام) گوش بسپارد، خداوند گناهانی را که به وسیله گوش دادن مرتکب شده می‌بخشد، هر کس نوشته‌ای در فضیلت علی (علیه السلام) نگاه کند گناهانی را که به وسیله چشم انجام داده است مورد آمرزش قرار می‌دهد.»
بنابراین به خاطر عمل به این روایات شریفه بر آن شدم که به تفحص برخی ویژگی‌های فردی ایشان از زبان خودشان در نهج‌البلاغه بپردازم. در حالی که ایشان همه اوصاف شخصیتی و فضائل و مناقب خویش را بیان نفرموده‌اند. ایشان دارای چنان کلامی است که تنها بخشی از آن تحت عنوان نهج‌البلاغه، عقول را متحیر و آشنا و غریب را مجذوب خویش ساخته است، کتابی که در حقیقت کتاب معرفی علی (علیه السلام) است وجوه مختلف این کلام معرف ابعاد مختلف و متنوع روح ایشان است.
این پژوهش با استعانت از خدای متعال و امام علی (علیه السلام) برای رسیدن به این ویژگی‌های کامل به فرمایشات علی (علیه السلام) در نهج‌البلاغه تمسک نموده‌است. از جمله یافته‌های این پژوهش عبارت است از تقوی و پرهیزگاری، زهد و دنیا گریزی، ایمان راسخ و یقین کامل، نخستین نمازگذار، عشق به شهادت.
عظمت و قداست حضرت علی (علیه السلام) آن چنان بلند و دست نیافتنی است كه بررسی ابعاد گوناگون زندگانی و كنكاش در فضائل و مناقب آن حضرت، از سوی مسلمانان و غیرمسلمانان هر چند به فراوانی صورت گرفته، اما هم‌چنان حق توصیف و تعریف همه‌جانبه فراگیر ادا نشده و باید اعتراف كنیم که شخصیت تو را کسی جز خدا و پیامبر نشناخت زیرا در طول تاریخ حیات بشر هیچ‌گاه مردی بدین مرتبه ظهور نكرده است كه مجمع عالی‌ترین صفات و فضایل باشد.
