بازنگاهی به مقاله علی؛ Ali در دایرة المعارف آمریکانا
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی(ع) در روزهای چهارشنبه25 دیماه (افتتاحیه کنگره در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان) و اختتامیه کنگره 26 دی 1398 در موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) برگزار گردید. دبیر خانه کنگره از تاریخ دهم خرداد الی 30 آبانماه شروع به اعلام فراخوان و دریافت آثار در ۳۴ محور در بخشهای مقاله(475اثر)-پایان نامه(69اثر)-کتاب(131اثر)-شعر(305اثر)- هنرهای تجسمی (102اثر)انجام داد.در مجموع ۱۰۸۲ اثر به دبیرخانه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) ارسال شد. بعد از ارزیابی اولیه، و نهایی و معرفی آثار برگزیده مقالات منتخب در کتاب کنگره مقالات منتشر شد.
چكیده
با توجه به جایگاه ویژه دایرةالمعارف‌ها در تزریق اطلاعات و آگاهی‌بخشی به‌صورت کلی و عمومی در سطح عموم و یا حتی پژوهش‌گران، بررسی و نقد مقالات تدوین‌شده در این دایرةالمعارف‌ها و تعیین میزان اعتبار و صحت مطالب مطرح‌شده در آن مقالات، امری لازم و حتمی است. دایرةالمعارف آمریکانا که به‌عنوان اولین و قدیمی‌ترین دایرةالمعارف انگلیسی‌زبان جهان به‌شمار می‌رود و از اعتبار و شهرت خوبی میان دایرةالمعارف‌های عمومی جهان برخوردار است، از دانشنامه‌های مرجعی است که در موضوعات متنوع، به‌قلم بیش از 6500 محقق نگاشته‌شده است. تصویر ناقص و اشتباهی که از شیعه و امامان شیعه در این دایرةالمعارف ارائه‌شده، صاحب این قلم را بر آن داشت تا در این نوشته، با روش توصیفی ـ تحلیلی و به‌صورت کتابخانه‌ای و با مراجعه و استناد به منابع تاریخی و حدیثی، به نقد و بررسی مقاله «علی» در این دایرةالمعارف دست یازد. از نتایج تحقیق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: کوتاهی مقاله در مورد مهم‌ترین شخصیت جهان اسلام، بعد از پیامبر|، تحلیل‌های نادرست و یک‌سونگری و برخوردهای متعصبانه ناشی از اطلاعات ناصحیح و ناقص و ارجاعات محدود در این مقاله، از جمله نقدها به این نوشته است که توسط خاورشناس، ویلیام مونتگمری وات به‌رشته تحریر درآمده است.
کلیدواژه‌ها: امام علی)u(، شیعه، دایرةالمعارف آمریکانا، ویلیام مونتگمری وات، تاریخ اسلام.
فهرست مطالب (مشاهده متن)
مقدمه
شخصیت امیرالمؤمنین علی(ع) در آغاز و سرنوشت اسلام، به مثابه تاثیرگذارترین شخصیت بعد از نبی مکرم| است که وارث نبی اکرم و باب‌العلم ایشان بودند؛ شأن‌نزول آیات متعددی از قرآن، در مورد علی× است؛ برخی مفسرین اهل‌سنت نیز آیات نازل‌شده در شأن امیرالمؤمنین علی(ع)، امامت و مناقب ایشان را بیش از سیصد آیه می‌دانند؛ چنان‌که گنجی شافعی و ثعلبی به‌نقل از ابن‌عباس آورده‌اند: «نزلت فی علیّ‌بن ابی‌طالب أکثر من ثلاثمائة آیة.» (ر.ک: آیات ولایت در قرآن، مکارم شیرازی و نیز: ر.ک: شافعی، کفایة‌الطالب، ص231؛ ابن‌حجر هیتمی، صواعق‌المحرقة، ص76؛ قندوزی، ینابیع‌المودة، ص126).
این شخصیت عظیم، همیشه در تاریخ موردتوجه افراد و شخصیت‌های فراوانی در میان همه طبقات مردم و به‌ویژه دانشمندان قرار گرفته است. در میان اندیشمندان و قلم به‌دستان غربی و خاورشناسان نیز، کسانی در مورد این شخصیت ویژه قلم‌فرسایی کرده، به معرفی ایشان پرداخته‌اند.
ویلیام مونتگمری. وات، از جمله شیعه‌پژوهانی است که درباره وقایع جهان اسلام و به‌ویژه تشیع، دارای نگاه خاصی است. او در نقل و تحلیل‌های خود، بسته به کمبود اطلاع و نوع نگرشی که درباره شیعه داشته، دچار اشتباه شده و حتی اغلب غرض‌ورزانه و یک‌سونگرانه به مسایل و شخصیت‌های شیعی پرداخته است؛ به‌همین‌جهت نتایجی که از تحقیقات او حاصل شده، دارای موارد خلاف‌واقع و بعضاً همراه با اظهارنظرهای کم‌مایه و مبتذل است.
در این پژوهش کوتاه، نگاهی به مقاله «علی» در دایرةالمعارف آمریکانا، نوشته ویلیام منتگمری وات (William Montgomery Watt)، استاد دانشگاه ادینبورو (University of Edinburgh) در اسکاتلند داشته، به نقد آن خواهیم پرداخت.
