سبک زندگی سالم از دیدگاه امام علی(علیه‌السلام) و بازتاب آن در شاهنامه فردوسی
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی(ع) در روزهای چهارشنبه25 دیماه (افتتاحیه کنگره در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان) و اختتامیه کنگره 26 دی 1398 در موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) برگزار گردید. دبیر خانه کنگره از تاریخ دهم خرداد الی 30 آبانماه شروع به اعلام فراخوان و دریافت آثار در ۳۴ محور در بخشهای مقاله(475اثر)-پایان نامه(69اثر)-کتاب(131اثر)-شعر(305اثر)- هنرهای تجسمی (102اثر)انجام داد.در مجموع ۱۰۸۲ اثر به دبیرخانه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) ارسال شد. بعد از ارزیابی اولیه، و نهایی و معرفی آثار برگزیده مقالات منتخب در کتاب کنگره مقالات منتشر شد.
چکیده
سبک زندگی به مجموعه‌هایی از انتخاب‌ها گفته می‌شود که فرد آن‌ها را به‌کار می‌گیرد تا نیازهای جاری خود را برآورده و روایت خاصی را که وی برای هویت شخصی خود برگزیده است در برابر دیگران مجسم سازد. این مقاله مؤلفه‌های سبک زندگی اسلامی و سالم در سخنان امام علی× و بازتاب آن در اشعار حکیم فردوسی را بیان نموده است. هدف کلی این پژوهش بررسی سبک زندگی اسلامی از دیدگاه امام علی× و بازتاب آن در شاهنامه فردوسی است. مطالعه بر روی سخنان و شیوه زندگی بزرگان دینی و فرهنگی و یافتن اموری که به زندگی منسوب است نسل امروز را بدون تقلید صِرف از غرب، با ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها آشنا می‌کند. روش این مقاله پژوهشی، توصیفیـ تحلیلی است و بر اساس داده‌های برآمده از گردآوری کتابخانه‌ای است که به تحلیل و بررسی سبک زندگی سالم از دیدگاه امام علی× به‌عنوان الگوی جامعه بشریت و تبلور آن در اشعار حکیم فردوسی می‌پردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که دیدگاه حکیم فردوسی از فرمایشات امام علی× در خصوص سبک زندگی اسلامی و سالم همسویی دارد. با بررسی تطبیقی اشعار شاهنامه فردوسی با سخنان امام علی× به‌روشنی می‌توان دریافت، فردوسی از مضامین شاخص و ارزشمند اخلاقی و اجتماعی ازجمله: توصیه به نیکی، بخشش، راستی، میانه‌روی در مصرف، کسب علم و دانش، کار و تلاش، اهمیت راستی و درستی، دوست‌یابی و اهمیت آن و ... از قرآن و معصومین^ به‌خصوص امام علی× در ارتباط با سبک زندگی سالم الهام گرفته است. اگر سبک زندگی از الگوهای اسلامی استخراج گردد و بر اساس آن فعالیت‌های جامعه شکل بگیرد، هم‌آهنگی کامل بین معارف دینی و شیوه زندگی به وجود خواهد آمد که می‌تواند کمک مؤثری در بهبود سبک زندگی باشند و زندگی‌ها از سمت الگوهای غربی به‌سوی سبک زندگی ایرانیـ اسلامی یا اخلاق دینی سوق می‌یابد.
کلیدواژه‌ها: امام علی×، نهج‌البلاغه، شاهنامه فردوسی، سبک زندگی سالم.
فهرست مطالب(مشاهده متن)
مقدمه
سبک زندگی (life style) عبارت است از الگویی همگرا (کلیت تامی) یا مجموعه منظمی از رفتارهای درونی و بیرونی، وضع‌های اجتماعی و دارایی‌هایی که فرد یا گروه بر مبنای پاره‌ای از تمایلات و ترجیح (سلیقه) و در تعامل با شرایط محیطی خود ابداع یا انتخاب می‌کند (مهدوی کنی، مفهوم سبک زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی، ص78).
مفهوم سبک زندگی، منبعث از دستورالعمل‌های قرآن مجید و سنن نبی اکرم و ائمه بزرگوار است که در چارچوب برنامه‌هایی به‌صورت احادیث و حکایات از پیشوایان عالی‌قدر ایشان باقی‌مانده و وجوهی مختلف مورد توجه قرار گرفته و ابعاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و اصولی مهم و مؤثر در پیشرفت و سعادت از نگاهی الهی بیان شده است و استفاده از این اصول در ارائه راهکار می‌تواند ما را به اصلاح سبک زندگی و نزدیک کردن آن به متن اسلامی یاری کند. سبک زندگی را می‌توان به مهره‌های متعددی تشبیه کرد که علوم انسانی به خود آن مهره‌ها و بدون ارتباط با عوامل دیگری می‌پردازند، ولی سبک زندگی اسلامی، نه‌تنها به خود مهره‌ها بلکه به آن‌چه سبب ارتباط آن‌ها با هم می‌شود نیز می‌پردازد (کاویانی، سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن، ص18).
شاعران متعهد ادب فارسی نیز عواطف و اندیشه‌های خود را در قالب کلمات موزون به تصویر کشیده‌اند که تأمل در آن‌ها چشم‌انداز زیبایی را فراهم می‌نماید. یکی از این شعرای توانای ادب فارسی، شاعر شیعی، حکیم فردوسی بود. علاقه شدید فردوسی به حضرت علی× و خاندان او به حدی است که به‌حق تعالیم ارزشمند انسان‌ساز قرآن کریم و احادیث معصومین به‌ویژه امام علی× چون مرواریدهای درخشان، در اثر جاودانه‌اش شاهنامه را به مرتبه والایی از کمال زیبایی رسانده است که غبار کهنگی بر آن نمی‌نشیند و شاداب و زنده می‌ماند.
شاهنامه فردوسی در عین جنبه حماسی و غنائی، به‌منظور انسان‌سازی و آموزش و هدایت جامعه به‌سوی سعادت بشر سروده شده است. از نکات بارز شاهنامه، پندها و مطالب عبرت‌آموز و دستورات اخلاقی آن است. رسیدن به جامعه مطلوب و آرمانی و به پا داشتن خوبی‌ها و پاکی از ویژگی‌های این حماسه است که متناسب با دریافت قشرهای مختلف جامعه است (خلیلی جهان تیغ، ادبیات تعلیمی و تربیتی در شاهنامه فردوسی، ص45).
شاهنامه باورهای ارزشمند ملت ایران و سخنان حکمت‌آموز دینی را بازگو می‌کند و از این‌روی راه و رسم زندگی هدف‌دار، تبیین وظایف فردی، خانوادگی و اجتماعی را به ما میآموزد و ما را به رستگاری راهنمایی می‌کند.
عمده‌ترین چالش زندگی امروز، عدم وضوح فلسفه زندگی مناسب با عناصر ارزشی و اخلاقی جامعه و ارائه الگوی مناسب برای انتخاب سبک زندگی اسلامی است. این موضوع باعث سرگشتگی افراد جامعه برای درک معنا و مفهوم زندگی و انتخاب روش مناسب آن است.
در این تحقیق از تحلیل مضمونی اهم محورهای مطالعات سبک زندگی اسلامی حکیم فردوسی و مصادیق آن از منظر امام علی× بهره گرفته شده که با مراجعه به سخنان امام علی× و مجموعه اشعار شاعر توانای ادب فارسی، حکیم فردوسی مضامین اجتماعی و اخلاقی در حوزه سبک زندگی اسلامی و سالم مورد بررسی قرار گرفته و به روش تطبیق، مضامین مربوط به آن در سخنان امام علی× ریشه‌یابی و استخراج و ذیل هر عنوان تدوین گردید.
