مقایسه وضعیت اقلیت‌های مذهبی در حکومت علوی و جمهوری اسلامی
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی(ع) در روزهای چهارشنبه25 دیماه (افتتاحیه کنگره در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان) و اختتامیه کنگره 26 دی 1398 در موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) برگزار گردید. دبیر خانه کنگره از تاریخ دهم خرداد الی 30 آبانماه شروع به اعلام فراخوان و دریافت آثار در ۳۴ محور در بخشهای مقاله(475اثر)-پایان نامه(69اثر)-کتاب(131اثر)-شعر(305اثر)- هنرهای تجسمی (102اثر)انجام داد.در مجموع ۱۰۸۲ اثر به دبیرخانه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) ارسال شد. بعد از ارزیابی اولیه، و نهایی و معرفی آثار برگزیده مقالات منتخب در کتاب کنگره مقالات منتشر شد.
چکیده
اقلیت‌های مذهبی، همواره موضوعی چالش‌برانگیز برای حکومت‌ها بوده‌اند. جایگاه و مفهوم این قشر از جوامع، در قرون اخیر، در حقوق بین‌الملل، مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به تاریخ کهن حضور پیروان ادیان یهودیت، زرتشیت و مسیحیت در ایران، جایگاه این گروه پس از انقلاب اسلامی، مورد توجه حکومت جمهوری اسلامی قرار گرفت.
با این‌حال برخی بر این باورند به رغم الگوگیری نظام جمهوری اسلامی از حکومت علوی، حقوق اقلیت‌ها پس از انقلاب اسلامی در ایران رعایت نشده است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی با رویکرد تاریخی ـ تطبیقی به‌دنبال پاسخ به این مسئله است که آیا عملکرد جمهوری اسلامی و رهبران آن، در مورد این گروه از جامعه ایران در مقایسه با حکومت علوی، در راستای سیره علوی بوده یا در مقابل آن قرار داشته است؟
از نتایج تحقیق این است که با توجه به شواهد متقن، می‌توان گفت نگاه جمهوری اسلامی به اقلیت‌های مذهبی کاملاً براساس قوانین اسلامی بنا شده است. هم‌چنین توجه به پیروان ادیان دیگر در قانون اساسی و رعایت حقوق شهروندی و آزادی مذهبی آن‌ها در جمهوری اسلامی و عملکرد رهبران آن کاملاً براساس معیارهای حکومت امیرمؤمنان× شکل
گرفته است.
کلیدواژه‌ها: امام علی(ع)، حکومت علوی، امام خمینی، مقام معظم رهبری، جمهوری اسلامی، اقلیت‌های مذهبی.
فهرست مطالب (مشاهده متن)
مقدمه
یکی از ویژگی‌های انسان آزادی و اختیار در تفکر و باورهاست. براین‌اساس انسان‌ها همواره در طول تاریخ باورهای مذهبی متفاوتی داشته‌اند. این تفاوت در مذهب، گاهی به اختلاف میان اقوام گوناگون منجر شده است. به‌ویژه اگر پیروان یک دین، از نظر جمعیتی در اقلیت باشند، نگاه اکثریت، به آن‌ها متفاوت خواهد بود. جایگاه اقلیت‌های مذهبی و رعایت حقوق آن‌ها در حکومت‌ها، همیشه یکی از مسائل حساس بوده است. مسئله‌ای که در حکومت اسلامی براساس تعالیم اسلام کاملاً روشن و قابل الگوبرداری برای سایر حکومت‌هاست. این امر به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی و در نظام جمهوری اسلامی، مورد توجه رهبران این نظام قرار داشته است.
جامعه جهانی، به‌ویژه رسانه‌های غربی سعی کرده‌اند در طول سالیان پس از انقلاب، نشان دهند اقلیت‌های مذهبی در جمهوری اسلامی جایگاهی نداشته و حقوقشان تضعیف می‌شود. ازاین‌رو این مسئله به ذهن می‌آید: آیا حقوق اقلیت‌های مذهبی در اسلام و به‌دنبال آن در جمهوری اسلامی رعایت نمی‌شود؟ و این‌که آیا رویکرد جمهوری اسلامی و رهبران آن درمورد اقلیت‌های مذهبی، طبق عملکرد امیرمؤمنان× ـ به‌عنوان الگوی حکومت اسلامی و عدالت‌محور ـ بوده است؟ براین‌اساس، تلاش متن پیش‌رو بر این است که نشان دهد:
- حقوق اقلیت‌های مذهبی در اسلام مورد توجه قرار گرفته است.
- اقلیت‌های مذهبی در حکومت پیامبر|، و امیرمؤمنان× کاملاً آزاد بوده و از حقوق عادلانه برخوردار بوده‌اند.
- رویکرد رهبران جمهوری اسلامی، در قبال اقلیت‌های مذهبی، کاملاً در راستای سیره سیاسی و حکومتی امیرمؤمنان× قرار دارد.
- . هم‌چنین در این تحقیق تلاش شده تا درباره فرقه‌های ضاله و منحرف که در جمهوری اسلامی رسمیت ندارند و چرایی آن، با توجه به مبانی اسلامی سخن گفته شود.
در این موضوع، تحقیقات گوناگون و با رویکردهای مختلف صورت گرفته است. عمده پژوهش‌ها در این حوزه یا با نگاه به جایگاه اقلیت‌ها در اسلام (ر.ک: امامی و نورالدینی، سیری در حقوق اقلیت‌های دینی در اسلام، تاریخ نو، ش7، 1393ش) انجام شده و یا با تکیه با وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری اسلامی (قاسمی، اقلیت‌ها در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مطالعات راهبردی، ش22) سامان‌یافته است. نیز توجه به اقلیت‌های مذهبی در تاریخ ایران، (رنجبر، اقلیت‌های دینی و انقلاب مشروطیت، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، ش277و278)
رویکرد کلی دیگر در نگاشته‌های موجود است. گاهی نیز مسئله اقلیت‌ها از نگاه حقوقی (شریعتی، حقوق و وظایف غیرمسلمانان در جامعه اسلامی؛ دشتی و باطنی، مفهوم‌شناسی اقلیت، حقوق اسلامی، ش25؛ اخوان، حقوق اقلیت‌ها در حقوق بین‌الملل و جمهوری اسلامی، پژوهش‌نامه حقوق بشری، ش4) ـ چه در حقوق اسلامی و چه در حقوق بین‌الملل ـ مدنظر محققان بوده است. مقاله «حقوق اقلیت‌ها از دیدگاه امام علی×» (عمید زنجانی، حقوق اقلیت‌ها از دیدگاه امام علی×، کتاب نقد، ش 18) تقریباً کامل‌ترین مقاله در این مورد است. به رغم جست‌وجوی خوب و جامعیت مطالب، رویکرد کلی تحقیق مذکور، مقایسه اقلیت‌ها در دوره حکومت علوی با جمهوری اسلامی نیست.
هم‌چنین در این موضوع، کتابی باعنوان «اهل کتاب در حکومت‌های اسلامی» (حسنی، اهل کتاب در حکومت‌های اسلامی، تراث) نگاشته شده است. کتاب مذکور با هدف تبیین جایگاه اقلیت‌های مذهبی در تاریخ حکومت‌های اسلامی، از ابتدا تاکنون نگاشته شده است. بخش کوتاهی از آن مربوط به حکومت امام علی× و جمهوری اسلامی است.
اما رویکرد آن مقایسه میان این دو حکومت نبوده و اطلاعات مختصری در این‌باره به دست می‌دهد.
بنابراین نیاز به مقایسه تطبیقی درباره وضعیت اقلیت‌های مذهبی در حکومت امیرمؤمنان(ع) و جمهوری اسلامی و عملکرد آن‌ها در خصوص این بخش از جامعه، ضروری به‌نظر می‌رسد.
پیشینه
