تحلیل بنیان‌ها و کارکردهای وحدت و هم‌گرایی امت اسلامی در منظومه فکری امام علی (علیه‌السلام)

اهمیت: زندگی اجتماعی بر اساس هم‌دلی و هم‌سویی شکل می‌گیرد. وحدت و هم‌گرایی اسلامی محصول پیوندهای اعتقادی، ارزشی، فرهنگی، هنجاری و آرمان‌هایی تبلوریافته در گفتارهاست که بر اساس اقتضائات، عنایت به آن موجب هم‌بستگی امت و شکل‌گیری رفتارهای مطلوب اسلامی است. هدف: تبیین ساختارمند بنیان‌ها، عرصه‌ها، کارکردها و ‌دست‌آوردهای وحدت و هم‌گرایی امت اسلام است. مواد و روش‌: در این اثر از مجموعه فرمایشات علمی و سیره عملی «خیرالبشر» در حوزه مسئله با عنایت به محدودیت‌های «مقاله علمی» با روش توصیفی ـ تحلیلی، با نگاه کاربردی و ماهیت نظریه‌پردازی بهره گرفته‌شده است. یافته‌ها: بر اساس جستارهای صورت‌گرفته، نتایج تحقیق نشان می‌دهد که بنیان‌های هم‌گرایی در منظومه فکری امیرالمؤمنین علی× ذات اسلام، توحیدمحوری، معادباوری، پیامبر اعظم(ص)، قرآن کریم و سنت و عترت (ع) است

. هم‌چنین مطالب به‌دست‌آمده از مطالعات، رهنمون به این است که مهم‌ترین کارکردها و ‌دست‌آوردهای وحدت و هم‌گرایی امت، حفظ دین، شناسایی تندروها، رعایت ادب و اخلاق اسلامی، توجه به مصالح کلی و رسیدن به عزت و اقتدار جهانی است.

کلیدواژه‌ها: امیرالمؤمنین×، مبانی، وحدت، هم‌گرایی، امت، منظومه فکری،

فهرست مطالب (مشاهده متن)

مسئله وحدت و هم‌گرایی امت از مقولاتی است که از آغاز اسلام مورد توجه جدی بوده است. قرآن کریم مسلمانان را برادرانی توصیف کرده که وظیفه آنان ایجاد صلح و هم‌دلی در میان هم است (حجرات/10). در فرمایشات پیامبر معظم اسلام(ص) نیز در حوزه وحدت سخن بسیار است و امیر مؤمنان علی(ع)که دست‌پرورده ایشان است به این مسئله عنایت خاص داشته و بر همین مبنا باوجود این‌که خود را ولیّ برحق می‌دانست (صالح، نهج‌البلاغه، خطبه1و6) 

با خلفای پیش از خود ضمن داشتن اختلاف سیاسی و برداشتی از آموزه‌های اسلام، برای مقابله با دشمنان دین و مصالح عمومی امت همکاری داشت. از باب نمونه، آن حضرت به خلیفه دوم با واقع‌بینی مشاوره نظامی داد که در جنگ قادسیه [31 کیلومتری کوفه] با نظام ساسانی ایران قدیم چگونه رفتار، سیاست و راهبرد اتخاذ کند (همان، خطبه146). 

هدایت و راهنمایی‌های آن پیشوای الهی موجب پیروزی مسلمانان شد (همان). بی‎تردید امروزه نیز متحدشدن امت اسلام در یک صف در برابر دشمن مشترک، موجب یاری الهی و پیروزی و رسیدن به عزت و اقتدار جهانی است. امیرالمؤمنین علی× در این حوزه می‌فرماید: «دست خداوند با جماعت است باید از تنهایی بپرهیزید؛ زیرا انسانِ تنها بهره شیطان می‌شود، آن‌گونه که گوسفند تنها طعمه گرگ خواهد شد» (همان، خطبه127). 

ایشان مرتبط با همین مسئله در باب پیروی از مدیر و رهبر می‌فرماید: نقش مدیر و رهبر مانند نخ تسبیح است یعنی همان‌گونه که نخ تسبیح عامل وحدت‌بخشی مهره‌ها و موجب در کنار هم نگه‌داری و برقرارسازی ارتباط منظمی میان آنان است تا از پراکندگی و دور افتادگی و گم‌شدن حفظ شوند، مدیر و پیشوای امت نیز دارای چنین جایگاه است (همان، خطبه146).

این مقاله در جلد دهم کتاب کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)‌ موجود می باشد.جهت استفاده از متن کامل مقاله به لینکهای زیر مراجعه کنید