مصلحت‌اندیشی‌های مردود در حکومت علوی

يكی از مسائل مهم در انديشه سياسی، مسئله مصلحت می‌‌باشد. در هر فرهنگ و انديشه‌‌ای، مصلحت به گونه‌‌ای تعبير شده است. مصلحت‌‌اندیشی در اداره حکومت، امر حقی است و باید مصلحت جامعه و منافع عمومی و ملی را بر منافع فردی و منطقی اشخاص و گروه‌‌ها ترجیح داد و تنها در پرتو تعليمات اسلام ناب است كه می‌‌توان مصالح واقعی را تشخيص داد و تنها در سايه عمل به احكام اين دين مبين است كه می‌‌توان آن مصلحت‌ها را پياده نمود. این‌‌که این اصل در سیره و سخنان امام علی (ع)   چه جایگاهی داشته و چگونه نقش‌‌آفرین بوده، محل نظر است و کاوش در اطراف آن می‌‌تواند برای جامعه امروز راه‌‌گشا باشد. این مقاله، پژوهشی در اندیشه تابناک حضرت علی (ع)  درباره مصلحت‌‌اندیشی‌‌های مردود است.

 اهمیت بحث به این دلیل دوچندان است که ایران یک کشور اسلامی و دارای حکومت اسلامی است و چون مبنای نظام سیاسی ما برگرفته از ساختار حکومتی پیامبر اعظم| و حضرت امیر مؤمنان علی (ع)   است، نیاز به تحقیق در اصلاحات و برنامه حکومتی و شیوه مملکت‌‌‌داری آن حضرت داریم. در این راستا به بررسی موضوع و مصلحت‌‌‌اندیشی‌‌های مردود از دیدگاه حضرت علی (ع)   پرداخته‌‌ايم. این مقاله که موضوعی تاریخی دارد، از منابع تاریخی بهره جسته و در گردآوری مطالب، از روش توصیفی ـ تحلیلی و از منابع کتابخانه‌‌ای بهره برده است.

کلید واژه‌ها: امام علی (ع) ، مصلحت، اصلاح، مصلحت‌‌اندیشی، حکومت.

فهرست مطالب (مشاهده متن)

مصلحت، اساس و پايه فكری بسياری از حكومت‌ها را تشكيل می‌‌دهد. برنامه‌‌ريزی‌های حكومتی عمدتاً بر اين محور می‌گردد و قوانين سياسی عموماً بر اين اساس، بنيان گرفته است. مصلحتی كه در اسلام ناب معرفی می‌‌شود، نه خونی را به ناحق می‌‌ريزد، نه حق مظلومی را پايمال می‌‌كند، نه عزيزی، ذليل می‌‌گردد، نه عدالت از ميان می‌‌رود و نه خشونت نهادينه می‌‌گردد. هر اندازه كه دولتمردان حكومت اسلامی به اين مهم، همت گمارده و تصميماتی منطبق بر مصالح مورد نظر اسلام بگيرند و اجرا کنند، جامعه اسلامی رو به پيشرفت و ثبات نهاده و هر اندازه از اين مهم فاصله گرفته‌‌اند، ملت خويش را دچار خسران و ضرر كرده‌‌اند. 

اكنون جای بسی تأسف است كه عمدتاً حاكمان زبون و بی لياقت، با در دست گرفتن زمام امور مسلمين، روز به روز در جهت منافع قدرت‌های استكباری و در جهت ضرر رساندن به امت اسلامی گام برمی‌‌دارند؛ چراكه مصالح چندروزه و فانی خويش را بر مصالح درازمدت جهان اسلام مقدم داشتند و خيانت به مصالح مسلمين را بر خود روا دانستند. دوران حکومت حضرت علی (ع)  هرچند بسيار کوتاه بود، لکن بی‌‌تردید منش و روش امام در این مدت اثری جاودانه برای همه عصرها و نسل‌‌ها برجا گذاشت. از آن‌جا که در جامعه کنونی سوءاستفاده در ابعاد مختلف رواج دارد و بعضا در بین دولتمردان و صاحب‌‌منصبان و مدیران و مسئولان به اسم مصلحت‌‌اندیشی به انجام کارهایی همسو با منافع خود می‌‌پردازند،

 لذا این مقاله به مصلحت‌‌اندیشی‌‌های مردود در حکومت علوی می‌‌پردازد و از اموری مانند: مصلحت‌‌اندیشی ناسازگار با ارزش‌‌های اخلاقی، مصلحت‌‌اندیشی ناسازگار با عدالت، مصلحت‌‌اندیشی به منظور فرار از مسئولیت و ... بحث خواهد کرد، تا الگویی عملی برای کارگزاران و مدیران جوامع اسلامی باشد و در انجام مسئولیت خطیری که بر عهده دارند، بهتر و موفق‌‌تر عمل کنند.

این مقاله در جلد دوازدهم کتاب کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)‌ موجود می باشد.جهت استفاده از متن کامل مقاله به لینکهای زیر مراجعه کنید