واکاوی مدارا در سیره تربیتی ـ سیاسی امام علی (علیه‌السلام)

مدارا يكی از ویژگی‌های برتر آدمی است كه خداوند متعال اين شاخصه را در قرآن کریم، با عنوان برکت و رأفت خود معرفی کرده است. مدارا به‌عنوان یک شاخصه برتر اخلاقی و تربیتی كه دارای تأثیر مهمی در حیطه اخلاق فردی و اجتماعی و تربیتی است، از پایه‌هایی است كه در پیشرفت و تعالی ارتباط انسان با ديگر افراد، اثری ژرف دارد و رعایت آن برای آسایش عمومی اجتماع ضروری دارد. این شاخصه بسیاری از فضایل را در درون خود دارد، مانند: خضوع و خشوع، نوع‌دوستی، صبر و خویشتن‌داری، کظم غیظ، کینه‌نورزيدن، دوری از خشم، پرهيز از جنگ، دوری از دشنام‌گویی، آسان‌گيری و... . مدارا به معنای لطف و تساهل و نرمی، در لغت به معنای پرهيز از درگیری با فردی، از ترس شرّ اوست. این فضایل اخلاقی و تربیتی، نمونه‌ای از صفاتی است که انسان را در دنیا و آخرت به رتبه‌های والا و درجات ارزشمند می‌رساند. مدارا جایگاه بسیار مهمی در حیات خانواده و اجتماع آدمی دارد. زنـدگـى پر از مشکلاتی است که آدمی با آن درگیر مى‌شود. اگر آدمی با مردم مدارا نکند و در سختی‌ها و ناگواری‌ها، با دیگر افراد با عصبانیت و خشم رفتار کند، هـم بـه اعتماد اجـتـمـاعـى و هـم بـه تربیت و اخلاق خود ضربه خواهد زد. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و منابع کتابخانه‌ای، به حیطه‌های مختلف مدارا در سیره تربیتی ـ سیاسی امام علی (ع)  پرداخته‌شده است.

کلیدواژه‌ها: قرآن، امام علی (ع) ، سیره تربیتی، سیره سیاسی، مدارا، دشمنان، اهل کتاب.

فهرست مطالب (مشاهده متن)

قبول وجود اختلاف در نگرش‌ و رفتار انسان‌ها امری بایسته در هستی است که از طبیعت فکر و اندیشه انسان و تفاوت موجود در هستی نشأت می‌گیرد و معمولاً این مطلب را به آدمی سفارش می‌کند که به دنبال اجبار و فشار آوردن برای حذف این اختلافات نباشد و از این شاخصه‌ مهم هستی، برای به انجام رساندن اغراض خود بهره ببرند؛ یعنی به پذيرفتن این اختلافات، با ناسازگاران بر پایه میزان اندیشه آن‌ها مقابله کرده و با هر فرد به‌اندازه درکشان موضع‌گیری کند.

آنچه پیش روی شماست، پژوهشی است در مورد سیره سیاسی و فرهنگی ومذهبی و... بزرگمرد عالم بشریت، امام علی (ع) ، که به مسائلی چون مدارا در سیره ايشان در برابر دشمنان و مخالفان و اهل کتاب که بر جهان اسلام تأثیر گذاشته است، می‌پردازد.

ارزش مدارا در این است که در حیات اجتماعی، تساهل و مدارا نباشد، نامهربانی و خشونت، جانشین آن می‌شود؛ زیرا در طول زندگی، موارد بسياری هست که خُلقیات و منش افراد، باب میل آدمی نیست و در صورت مدارا نکردن، هر یک از این امور مى‌تواند سبب خـشـونـت و جرم و درگـیـرى مـیان افراد جامعه باشد؛ درحالی‌‌که با تساهل و مدارا می‌توان بسياری از مشکلات، مانند خـشـونـت و جرم و درگـیـرى را حل کرد و آسایش و مسالمت را در محیط اجتماعی حاکم نمود. در این پژوهش به بررسی و واکاوی مدارا در سیره امام علی (ع)  در برابر دشمنان و مخالفان و اهل کتاب پرداخته‌شده است که پيش از اين، در مقاله ديگری به آن پرداخته نشده است.

هدف این مقاله پاسخ‌گویی به این سؤالات است:

این مقاله در جلد دوازدهم کتاب کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)‌ موجود می باشد.جهت استفاده از متن کامل مقاله به لینکهای زیر مراجعه کنید