نهجالبلاغه: حکمت 31
وَ سُئِلَ عَلَيْهِ السَّلامُ عَنِ الاِْيمانِ فَقال:-
از حضرتش در رابطه با ایمان سؤال شد، پاسخ داد:
الاْيمانُ عَلى اَرْبَعِ دَعائِمَ: عَلَى الصَّبْرِ وَالْيَقينِ وَ الْعَدْلِ وَالْجِهادِ.
ایمان استوار بر چهار پایه است: شـکیبایى، بـاور، عـدالـت و جهـاد.
وَالصَّبْرُ مِنْها عَلى اَرْبَعِ شُعَب: عَلَى الشَّوْقِ وَ الشَّفَقِ
شکیبایى را چهار شعبه است: اشتیاق، ترس،
وَ الزُّهْدِ وَالتَّرَقُّبِ. فَمَنِ اشْتاقَ اِلَى الْجَنَّةِ سَلا عَنِ الشَّهَواتِ.
زهد، انتظار. آن که مشتاق بهشت است، دل از شهوات گرداند.
وَ مَنْ اَشْفَقَ مِنَ النّارِ اجْتَنَبَ الْمُحَرَّماتِ.
آن که در ترس از آتش است، از محرمات دورى کرد.
وَ مَنْ زَهِدَ فِى الدُّنْيَا اسْتَهانَ بِالْمُصيباتِ.
آن که بى‌رغبت به دنیاست، مصائب را آسان شمرد.
وَ مَنِ ارْتَقَبَ الْمَوْتَ سارَعَ اِلَى الْخَيْراتِ.
و آن که در انتظار مرگ است، بـه سـوى خیـرات شـتافت.
وَ الْيَقينُ مِنْها عَلى اَرْبَعِ شُعَب: عَلى تَبْصِرَةِ الْفِطْنَةِ،
باور را چهار شعبه است: بینایى زیرکانه،
وَ تَاَوُّلِ الْحِكْمَةِ، وَ مَوْعِظَةِ الْعِبْرَةِ، وَ سُنَّةِ الاَْوَّلينَ.
دریافت حکیمانه، پندگیرى از دیگران و اقتدا به روش پاکان.
فَمَنْ تَبَصَّرَ فِى الْفِطْنَةِ تَبَيَّنَتْ لَهُ الْحِكْمَةُ. وَ مَنْ تَبَيَّنَتْ لَهُ الْحِكْمَةُ عَرَفَ الْعِبْرَةَ.
آن که در زیرکى بینایى یافت، حکمت برایش روشن شد. و هرکه را حکمت روشن شدف پندگیرى را دانست.
وَمَنْ عَرَفَ الْعِبْرَةَ فَكاَنَّما كانَ فِى الاَْوَّلينَ.
و هر که پندگیرى را دانست، چنان مانَد که در میان گذشتگان بوده.
وَ الْعَدْلُ مِنْها عَلى اَرْبَعِ شُعَب:
عدالت را چهار شعبه است:
عَلى غائِصِ الْفَهْمِ، وَ غَوْرِ الْعِلْمِ، وَ زُهْرَةِ الْحُكْمِ، وَ رَساخَةِ الْحِلْمِ.
فهم درست، غواصى دانـش، داورى روشـن، اسـتوارى در بـردبـارى.
فَمَنْ فَهِمَ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ. وَ مَنْ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ صَدَرَ عَنْ شَرائِعِ الْحُكْمِ.
آن که درست فهمید، اعماق دانش رادریافت. کسى که اعماق دانش را دریافت، از آبشخور احکام شریعت سیراب بازگشت.
وَ مَنْ حَلُمَ لَمْ يُفَرِّطْ فى اَمْرِهِ وَ عاشَ فِى النّاسِ حَميداً.
و هر که بردبارى ورزید، در کارش کوتاهى نکرد و در میان مردم به ستودگى و نیکى زندگى نمود.
وَ الْجِهادُ مِنْها عَلى اَرْبَعِ شُعَب:
جهاد را چهار شعبه است:
عَلَى الاَْمْرِ بِالْمَعْرُوفِ، وَالنَّهْىِ عَنِ الْمُنْكَرِ، وَ الصِّدْقِ فِى الْمَواطِنِ، وَ شَنَآنِ الْفاسِقينَ.
امر به معروف، نهى از منکر، صداقت در مواضع حق، دشمنى با بدکاران.
فَمَنْ اَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ شَدَّ ظُهُورَ الْمُؤْمِنينَ.
آن که به امر به معروف برخاست، مردم مؤمن را توانا نمود.
وَ مَنْ نَهى عَنِ الْمُنْكَرِ اَرْغَمَ اُنُوفَ الْمُنافِقينَ.
و هر که نهى از منکر کرد، بینى منافقان را به خاک ذلت رساند.
وَ مَنْ صَدَقَ فِى الْمَواطِنِ قَضى ما عَلَيْهِ.
و آن که صدق در مواضع حق را رعایت نمود، به وظیفه‌اش عمل کرد.
وَ مَنْ شَنِئَ الْفاسِقينَ وَ غَضِبَ لِلّهِ غَضِـبَ اللّهُ لَـهُ وَ اَرْضـاهُ يَـوْمَ الْقِيامَـةِ.
و هرکس با بدکاران دشمنى کرد و براى خدا خشم گرفت، خداوند به خاطر او خشم گیرد و او را در قیامت خشنود سازد.
وَالْكُفْرُ عَلى اَرْبَعِ دَعائِمَ: عَلَى التَّعَمُّقِ وَ التَّنازُعِ وَ الزَّيْغِ وَالشِّقاقِ.
کفر بر چهار پایه استوار است: کنجکاوى ناصواب، زد و خورد با مردم، انحراف از حق و دشمنى.
فَمَنْ تَعَمَّقَ لَمْ يُنِبْ اِلَى الْحَقِّ.
آن که کنجکاوى ناصواب کرد، به حق بازنگشت.
وَ مَنْ كَثُرَ نِزاعُهُ بِالْجَهْلِ دامَ عَماهُ عَنِ الْحَقِّ.
و آن که از پى جهالت به زد و خورد با مردم برخاست، پیوسته از دیدن حق کور شد.
وَ مَنْ زاغَ ساءَتْ عِنْدَهُ الْحَسَنَةُ، وَ حَسُنَتْ عِنْدَهُ السَّيِّئَةُ، وَ سَكِرَ سُكْرَ الضَّلالَةِ.
و آن که از حق منحرف گشت، خوبى را بدى و بدى را خوبى دیده و دچار مستى گمراهى شد.
وَ مَنْ شاقَّ وَ عُرَتْ عَلَيْهِ طُرُقُهُ، وَ اَعْضَلَ عَلَيْهِ اَمْرُهُ، وَ ضاقَ عَلَيْهِ مَخْرَجُهُ.
و آن که دشمنى نمود، راههایش دشوار و کارش سخت و راه نجاتش تـنـگ گشــت.
وَالشَّكُّ عَلى اَرْبَعِ
شک بر چهار پایه است:
شُعَب: عَلَى التَّمارى وَ الْهَوْلِ وَ التَّرَدُّدِ وَ الاِْسْتِسْلامِ. فَمَنْ جَعَلَ الْمِراءَ دَيْدَناً لَمْ يُصْبِحْ لَيْلُهُ.
جدال، ترس، دودلى و خودباختن. آن که جدال را شیوه خود کرد، شبِ گمراهیش صبح هدایت نشد.
وَ مَنْ هالَهُ ما بَيْنَ يَدَيْهِ نَكَصَ عَلى عَقِبَيْهِ.
و هر که را ترسـاند، آنچـه پیش‌رو داشـت، عقبگـرد نمـود.
وَ مَنْ تَرَدَّدَ فِى الرَّيْبِ وَطِئَتْهُ سَنابِكُ الشَّياطينِ.
و هر کس ملازم دودلى گشت، گامهاى شیطان پایمالش کرد.
وَ مَنِ اسْتَسْلَمَ لِهَلَكَةِ الدُّنْيا وَ الاْخِرَةِ هَلَكَ فيهِما.
و آن که به هلاکت دنیا و آخرت تن داد، در هـر دو جهـان نابـود شـد.