رهاوردهای صلح در سیره امام علی (علیه‌السلام) در گفتمان معاصر
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی(ع) در روزهای چهارشنبه25 دیماه (افتتاحیه کنگره در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان) و اختتامیه کنگره 26 دی 1398 در موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) برگزار گردید. دبیر خانه کنگره از تاریخ دهم خرداد الی 30 آبانماه شروع به اعلام فراخوان و دریافت آثار در ۳۴ محور در بخشهای مقاله(475اثر)-پایان نامه(69اثر)-کتاب(131اثر)-شعر(305اثر)- هنرهای تجسمی (102اثر)انجام داد.در مجموع ۱۰۸۲ اثر به دبیرخانه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) ارسال شد. بعد از ارزیابی اولیه، و نهایی و معرفی آثار برگزیده مقالات منتخب در کتاب کنگره مقالات منتشر شد.
چکیده
صلح، یكی از مباحث مهمی است كه در كنار جهاد و جنگ، در آموزه‌های دین اسلام مورد تأکید قرار گرفته و به اهمیت و جایگاه آن در شرایط و ضوابط خود توجه شده است.
با توجه به آسیب‌های جنگ و پیامدهای آن، توجه به صلح و نتایج آن و چگونگی نهادینه‌سازی آن در سطح خُرد و كلان حائز اهمیت است. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی رهاوردهای غائی صلح در سیره امام علی (علیه السلام) می‌پردازد و در رویكردهای معرفتی، هدایتی، اجتماعی و نظامی به آثار این مهم اشاره می‌کند. ت
عمّق در سیره حكومتی امام علی (علیه السلام) این مهم را مشهود می‌سازد كه امام (علیه السلام) در برخورد با مخالفان، گذشت و مدارا را بر جنگ و سركوب ترجیح می‌دادند و از راه‌های مختلف تلاش می‌نمودند تا جنگی اتفاق نیفتد.
از منظر امام علی (علیه السلام) صلحی که رضایت خداوند در آن باشد، امنیت و آرامش اجتماعی را فراهم می‌کند و مانع از تفرقه و ازهم‌‌گسیختی در جامعه می‌گردد و در شرایطی می‌تواند موجب هدایت افرادی گردد که ممکن است در شرایط گمراهی در جنگ کشته شوند.
تبیین آموزه‌های علوی پیرامون صلح و رهاوردهای آن در عصر حاضر حائز اهمیت است؛
- اول این‌که در عرصه بین‌الملل به معرفی صحیح اسلام حقیقی به‌دوراز جریان‌های افراطی و تفریطی كمك می‌نماید و مانع مهمی در مقابل شبهات اسلام‌هراسی می‌گردد
- . دوم آن‌که گفتمان صلح و توجه راهبردی و راهكاری به آن در جوامع اسلامی عامل مهمی در وحدت بیش‌ازپیش در پرتو اشتراكات و تقلیل اختلافات و جنگ می‌شود، همچنان‌‌كه می‌تواند به شکل‌گیری گفتمان صلح اسلامی در سطح جهانی كمك نماید.
کلید واژه‌ها: امام علی (علیه السلام) ، حقوق بشر، گفتمان صلح، جهاد.
فهرست مطالب (مشاهده متن)
مقدمه
جنگ و صلح از مباحثی مهمی هستند که در آموزه‌های دینی در ذیل آیات قرآن و روایات، به اهمیت و جایگاه هرکدام در شرایط و ضوابط خود اشاره شده است.
تبارشناسی این موضوع در اسلام به زمان پیامبر| و مواجهه ایشان با مشرکان مکه می‌رسد؛ چگونگی و چرایی جهاد و صلح همواره از همان آغاز در آموزه‌های دینی مورد تأکید قرار گرفته است.
می‌توان در اسلام، جنگ یا صلح را بر دیگری ترجیح داد و طرح چنین سؤالی در حیطه قیاس مع‌الفارق است؛ چراکه در دین اسلام، هر چیزی در جای خود و شرایط خود مورد نیاز است؛ بسان شب و روز كه نمی‌توان گفت کدام بر دیگری ترجیح دارد و هر کدام بر اساس منافع و مصالحی است. جنگ و صلح نیز هر کدام در شرایط خود مفید است و نمی‌توان یکی را بر دیگری مرجّح دانست؛ زیرا اسلام دین اعتدال است و اساس آن بر پایه نظم الهی است که هر چیز در جای خود نیکوست؛ اما فارغ از محتوای تناقض‌‌گونه این دو مقوله، وجه اشتراكی نیز می‌توان برای آنها بیان نمود؛ فراهم نمودن زمینه سعادت و هدایت انسان‌ها و زندگی در پرتو امنیت، اشتراک غایی جنگ و صلح است. جهاد با مشترکان و ظالمان ازآنجایی هست که حق هدایت و زندگی سعادتمند را از انسان‌هایی که خواهان هدایت هستند، گرفته‌اند و صلح نیز در مواردی به این جهت است که زمینه هدایت و سعادت دیگر انسان‌ها فراهم گردد تا در گمراهی از دنیا نروند. این مهم در سیره امام علی (علیه السلام) مشهود است؛ زمانی که سپاهیان معاویه به یکی از شهرهای تحت ولایت امام علی (علیه السلام) حمله می‌کنند و به زنان مسلمان و غیرمسلمان اهانت می‌کنند؛
امام علی (علیه السلام) خطبه جهاد را برای مسلمانان ایراد می‌کند و در آن خطبه مسلمانان را از این هتك حرمت مورد توبیخ قرار می‌دهند (شریف رضی، نهج‌البلاغه، خطبه27). توجه به این مهم حاکی از آن است که جهاد برای حفاظت از امنیت و زمینه‌سازی سعادت برای تمامی انسان‌ها مقرّر شده است چه مسلمان و چه غیرمسلمان. تعبیر:«أَنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ كَانَ یدْخُلُ عَلَى الْمَرْأَةِ الْمُسْلِمَةِ وَالْأُخْرَى الْمُعَاهِدَةِ فَینْتَزِعُ حِجْلَهَا وَقلب‌ها» در این خطبه حاکی از این مطلب است. ا
ز سوی دیگر امام (علیه السلام) در جنگ صفین جنگ را به تأخیر می‌اندازد تا یاران به ایشان اعتراض می‌کنند، امام (علیه السلام) غایت ترجیح صلح بر جنگ و تأخیر آن را اتمام حجّت و فراهم شدن زمینه هدایت گمراهان بیان می‌کند (همان، خطبه54)؛
بنابراین فراهم نمودن زمینه هدایت و سعادت و زندگی در پرتو امنیت، غایت هر دو مورد جنگ و صلح است.
مقاله پیش رو با روش توصیفی ـ تحلیلی مقوله صلح و رهاوردهای غائی آن را در سیره امام علی (علیه السلام) مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد و به رهاوردهای آن در ابعاد مختلف اشاره می‌کند.
