روش‌های دربردارنده تأثیرات قدرت نرم در ایجاد صلح از منظر امام علی (علیه‌السلام)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی(ع) در روزهای چهارشنبه25 دیماه (افتتاحیه کنگره در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان) و اختتامیه کنگره 26 دی 1398 در موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) برگزار گردید. دبیر خانه کنگره از تاریخ دهم خرداد الی 30 آبانماه شروع به اعلام فراخوان و دریافت آثار در ۳۴ محور در بخشهای مقاله(475اثر)-پایان نامه(69اثر)-کتاب(131اثر)-شعر(305اثر)- هنرهای تجسمی (102اثر)انجام داد.در مجموع ۱۰۸۲ اثر به دبیرخانه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) ارسال شد. بعد از ارزیابی اولیه، و نهایی و معرفی آثار برگزیده مقالات منتخب در کتاب کنگره مقالات منتشر شد.
چکیده
والاترین و مهم‌ترین هدف انبیای الهی و یکی از اهداف دین مبین اسلام، برقراری صلح جهانی و استقرار آرامش و امنیت در جامعه بشری است. در نگرش دینی و اعتقادی برخلاف نگرش مادی، استقرار صلح و آرامش و امنیت در جامعه، حق تمام ملت‌هاست و در سایه صلح و آرامش است که استعدادهای بشر شکوفا می‌گردد. صلح باعث تبادل افکار، گسترش فضای گفت‌وگو و حتی گسترش تعالیم دین مبین اسلام می‌شود.
یکی از مسائل مهم بیان‌شده در سخنان حضرت علی (علیه السلام) در نهج‌البلاغه، دوری از جنگ و خون‌ریزی و تلاش در راه ایجاد صلح می‌باشد.
از نتایج تحقیق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: نهج‌البلاغه کتاب ساختن فرد، جامعه و آموزگاری برای صلح‌طلبی و جلوگیری از جنگ و تجاوز به امنیت انسان‌ها می‌باشد. از روش‌های ایجاد صلح، شیوه‌های دربردارنده تأثیرات قدرت نرم یا جذب دیگران برای انجام کار مطلوب بدون اجبار و زور است.
از این شیوه‌ها جهت ایجاد صلح و جلوگیری از جنگ و خون‌ریزی در سخنان امام علی (علیه السلام) در نهج‌البلاغه می‌توان به 1. بیان مزیت‌های صلح؛ 2. رعایت اخلاقیات در جنگ؛ 3. بیان آسیب‌های شکستن عهد و پیمان؛ 4. تأخیر در شروع جنگ؛ 5. پایبندی به عهد و پیمان و... اشاره کرد که در پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوا به بررسی آن خواهیم پرداخت.
کلیدواژه‌ها: امام علی (علیه السلام)، قدرت نرم، صلح، جنگ و خون‌ریزی.
فهرست مطالب (مشاهده متن)
مقدمه
مراد از صلح، حالت طبیعی و بدون جنگ است؛ حالتی که در آن هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و شرافتمندانه‌ای رواج دارد و جزو ارزشمندترین و اصولی‌ترین نیازهای بشری است که در سایه آن زندگی اجتماعی در تعامل و توازن به سر می‌برد و آدمیان به جای درگیری و اختلافات، توان خود را در جهت تأمین زندگی مناسب به کار می‌گیرند. مراد از صلح و سازش، تسلیم و استسلام نیست، بلکه مراد وجود روابط عادی طبیعی و آرام بین انسان‌ها است بدون آن‌که زمینه‌ای برای تهدید یا توسل به زور و برخورد مسلحانه فراهم آید. صلح نه‌تنها یک نیاز بشری که تحقق آن از آرمان اساسی او در سرتاسر تاریخ زندگی‌اش در زمین بوده است؛ زیرا تحقق تمام ارزش‌های عالی انسانی در سایه وجود فضای آرام به دور از کشمکش و ناامنی و تنازع ممکن است. اسلام دین صلح است، صلح عادلانه و پایدار، خیر مطلق و جنگ، شرّ است.
امام علی (علیه السلام) که امام و الگوی مسلمانان جهان هستند، در جای‌جای نهج‌البلاغه سخنانی نغز و آموزنده درباره جنگ یا صلح دارند و راهی بسیار روشنِ هم‌آهنگ با عقل، فطرت و جهان‌بینی الهی مطرح کرده است. نهج‌البلاغه دریایی پهناور و اقیانوسی بی‌کران است که می‌توان با تدبر سخنان آن، مطالبی ناب و انسان‌ساز در زمینه اخلاق، سیاست و تربیت از آن استنباط و استخراج کرد.
به دلیل اهمیت صلح در زندگی فردی و اجتماعی، انسان‌ها همواره باید در فراهم کردن شرایط صلح و زندگی مسالمت‌آمیز کوشش کنند و با شیوه‌های مختلف در ایجاد صلح و مخالفت با جنگ و تجاوز، گام بردارند. ازجمله شیوه‌های ایجاد صلح می‌توان به شیوه‌های قدرت نرم اشاره کرد. شیوه‌های دربردارنده تأثیرات قدرت نرم شیوه‌هایی هستند که بدون اجبار و پاداش و با مجذوب کردن دیگران بتوان به هدف معین، دست یافت. در پژوهش حاضر به بررسی شیوه‌های دربردارنده تأثیرات قدرت نرم در ایجاد صلح و زندگی مسالمت‌آمیز، در سخنان حضرت علی (علیه السلام) در نهج‌البلاغه خواهیم پرداخت.
پیشینه
در زمینه موضوع صلح در آموزه‌های دینی، پژوهش‌های مرتبطی انجام شده است. برخی از پژوهشگران درصدد تبیین این موضوع برآمده‌اند كه کدام‌یک از جنگ و صلح در اسلام بر دیگری ترجیح دارد، از مهم‌ترین یافته‌های پژوهش حاضر این است كه در اسلام ترجیح جنگ بر صلح با شخص مشركان نیست؛ بلكه به جهت جنگ با حكومت مشركان است، به‌گونه‌ای كه اصل در روابط مسلمانان با حاكمیت كفر و شرك، جنگ؛ و اصل در روابط مسلمانان با آحاد مشركان و كافران، صلح است (تقی‌زاده اكبری، حسینی فاضل، اصالت جنگ یا صلح از منظر دین، ص1).
برخی دیگر از پژوهش‌ها با محوریت امام علی (علیه السلام) و مرتبط با صلح نگاشته شده‌اند، هرچند محوریت آن‌ها صلح نبوده است كه هرکدام، از زاویه‌ای به سیره امام علی (علیه السلام) در ارتباط با مخالفان و ترجیح صلح و مدارا با آنان نگریسته‌اند ازجمله:
«پدیدارشناسی تکنیک‌های امام علی (علیه السلام) برای صلح» (مطالعه موردی عهدنامه مکتوب خطاب به مالک اشتر)، اسلامی، روح‌الله؛ بهرامی عین‌القاصی، وحید، مجله: جستارهای سیاسی معاصر، پاییز1393، سال پنجم، شماره 3، علمی ـ پژوهشی/ISC (18 صفحه؛ از 1ـ 18)؛
«سبك تعامل امام علی (علیه السلام) با اقلیت‌های مذهبی»، گل‌محمدی، محمدتقی، ص103)؛
«اخلاق در جهاد از دیدگاه امام علی (علیه السلام)»، (پهلوان، منصور؛ احمدی آشتیانی، فرهاد)؛
«رفتارشناسی امام علی (علیه السلام) با اولین مخالفان داخلی حكومت اسلامی»، شیردل، معصومه؛ فتاحی‌زاده، فتحیه؛ جانی‌پور، محمد، ص45، مجله: «پژوهش‌نامه علوی» پاییز و زمستان 1396، سال هشتم - شماره 2؛
«الگوی ارتباط با مخالفان در دوران حكومت امام علی (علیه السلام)» (مطالعه موردی خطبه‌ها و نامه‌های نهج‌البلاغه)، فرخی، میثم؛ احمدی، بتول، ص123، مجله: «پژوهش‌نامه علوی»، که از پژوهش‌های مرتبط با موضوع مقاله پیش رو است.
