الگوی مدیریت بحران امام علی (علیه‌السلام) در مواجهه با ناکثین از منظر نهج‌البلاغه
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع)
کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی(ع) در روزهای چهارشنبه25 دیماه (افتتاحیه کنگره در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان) و اختتامیه کنگره 26 دی 1398 در موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) برگزار گردید. دبیر خانه کنگره از تاریخ دهم خرداد الی 30 آبانماه شروع به اعلام فراخوان و دریافت آثار در ۳۴ محور در بخشهای مقاله(475اثر)-پایان نامه(69اثر)-کتاب(131اثر)-شعر(305اثر)- هنرهای تجسمی (102اثر)انجام داد.در مجموع ۱۰۸۲ اثر به دبیرخانه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی (ع) ارسال شد. بعد از ارزیابی اولیه، و نهایی و معرفی آثار برگزیده مقالات منتخب در کتاب کنگره مقالات منتشر شد.
چکیده
این نوشتار پس از بررسی مدیریت رفتاری حضرت علی(ع) در مواجهه با ناکثین به دنبال استخراج الگوی مدیریت بحران امام علی(ع) در مواجهه با ناکثین از منظر نهج‌البلاغه می‌باشد. یافته‌های علمی موجود پیرامون الگوی مدیریت بحران بر اساس مبانی فرهنگ غرب استوار است، تئوریها و نسخههای متکی بر ارزشهای نامتعارف و متضاد با ارزشهای دینـی، نمیتوانند راهنما و حلال مشکلات جوامع اسلامی باشد،
نوشتار حاضر با استفاده از روش تحلیل اسنادی به شیوة توصیفی- تحلیلی بوده است و برای این منظور، از خطبه‌ها، نامه‌ها، و حکمت‌های ناظر بر ناکثین در نهج‌البلاغه استفاده شده است. یافته‌های این پژوهش آن است كه الگوی مدیریت بحران علی(ع) در مواجهه با ناکثین در بسیاری از جهات با متدلوژی‌ها و فنون مدیریت بحران علمی هماهنگ و در برخی جهات متمایز است، چرا که حضرت به کارگیری، ابزار‌ها و شیوه‌های نامشروع را در دفع بحران جایز نمی‌داند. بیشتر بر بهره‌گیری کامل و حداکثری از استعداد و توانمندی‌های دینی، فرهنگی و اجتماعی تکیه دارد و رویکردی یادگیرنده و آموزشی به منظور پیش‌گیری از بحران‌های آینده و بازسازی روانی، اجتماعی و زیرساختی را به منظور ارتقای سطح سلامت جامعه مد نظر قرار میدهد.
كلیدواژه‌ها: امام علی(ع) ، ناکثین، الگو، مدیریت بحران، الگوی مدیریت بحران
فهرست مطالب (مشاهده متن)
مقدمه
تعدد و تنوع بحران‌ها این پدیده را به موضوعی تأمل بر انگیز در حوزه مطالعات سیاسی- امنیتی و مدیریتی تبدیل کرده است. بحران‌ها ثبات و نظم حاکم را به چالش می‌کشند، دلیل قانع کننده‌ای است تا پرسش از چگونگی مدیریت بحران از جمله دغدغه‌های جدی و مهم تمام دولت مردان بدانیم. حجم مطالعات انجام شده در این زمینه و حمایت‌های مستقیم و غیر مستقیم دولت‌ها از مراکز مطالعاتی و اجرای طرح‌های تحقیقاتی، برای ارائه پاسخ‌هایی در خور کارآمد به این پرسش «نحوه مدیریت بحران» خود مؤید این مدعا است (تاجیک، مدیریت بحران ، ص20-34).
حضرت علی(ع) در اوایل حکومتش به بحران‌های مختلفی مواجه گردید. یکی از این بحران‌ها، بحران ناکثین می‌باشد. ناکثین حکومت نوپای علی(ع) را به بحران جدی مواجه ساختند. گرچه ممكن است نوع بحرانی كه امام علی(ع) با آن مواجه بوده‌اند با بحران‌های معاصر تفاوت داشته باشد، ولی درك و شناخت منطق پاسخ به بحران یا به عبارتی، الگوی مدیریت بحران آن حضرت می‌تواند كمك زیادی به انسان معاصر نماید.
به سخن دیگر الگوی مدیریتی بحران آن حضرت در مواجهه با ناکثین و بهره‌گیری دقیق آن حضرت از تمامی ظرفیت و استعدادهای مدیریت بحران و فائق آمدن بر بحران‌ها می‌تواند به عنوان سیره عملی و اجرایی مورد توجه مدیران اسلامی قرار گیرد. الگوی مدیریتی بحران ناکثین) جمل) ضمن این که بر پایه ظرفیت‌های اسلامی و انسانی قرار دارد و نیز با الگوهای مدیریت بحران امروزی همراه است.
با توجه به ضرورت تكمیل فرایند الگوی مدیریت بحران بر مبنای آموزه‌های اسلامی، این تحقیق تلاش دارد به بررسی الگوی مدیریت بحران علی(ع) در مواجه با ناکثین با الهام از نهج‌البلاغه بپردازد. بدون شک تبیین و تدوین یک الگوی مدیریت بحران از منظر نهج‌البلاغه در کنار دیگر الگوهای مدیریتی می‌تواند بر غنای تئوریک این حوزه بیفزاید.
ضرورت تحقیق با رویكرد اسلامی بر پایه نهج‌البلاغه این است كه آموزه‌های علی(ع) در نهج‌البلاغه ظرفیت مناسبی در طرح، تكوین و تكمیل الگوی مدیریت بحران دارد كه تاكنون به صورت مدون، منسجم و مستقل از نهج‌البلاغه استخراج نگردیده است. ازاین‌رو، این نگاشته تلاش می‌كند پس از تبیین مفاهیم، به بررسی الگوی مدیریت بحران علی(ع) در مواجهه با ناکثین ازمنظر نهج‌البلاغه بپردازد.
از سوی دیگر مدل‌ها و الگوهای مدیریت بحران در دانش مدیریت در دامنه فرهنگ غرب رشد و خاستگاه غربی دارد، بدین جهت پیاده سازی و به کارگیری آن‌ها برای حل بحران‌ها در جوامع اسلامی کارآمد نخواهد بود. اما بررسی و بازخوانی الگوی مدیریتی امام علی(ع) به عنوان پیشوا، رهبر و حاکم اسلامی می‌تواند راه‌گشا و الهام بخش مدیران و رهبران جوامع اسلامی و دیگر نقاط جهان در اداره بحران‌ها باشد.
مهم‌ترین ویژگی که پژوهش حاضر را نسبت به پژوهش‌های پیشین متمایز می‌سازد عبارت است از این که الگوی مدیریتی بحران امام علی(ع) درمواجهه به ناکثین صرفا از منظر نهج‌البلاغه مورد مطالعه و بررسی می‌شود در حالی‌که پژوهش‌های پیشین ثقل و تمرکز شان بر منابع تاریخی است.
می‌توان این تحقیق را از نظر جهت گیری پژوهش، از نوع کاربردی و از لحاظ نوع پژوهش توصیفی با تحلیل محتوا بیان کرد. هم‌چنین می‌توان این مطالعه را به لحاظ هدف پژوهش از نوع اکتشافی تبیینی دانست. در این تحقیق، ابتدا ادبیات و مبانی نظری مرتبط با مدیریت بحران و جنگ جمل مورد واکاوی و تحلیل دقیق قرار گرفته است.
