سفارش های امام علی (ع) به کمیل بن زیاد

 توصيه ‏هاى آن جناب به  کمیل بن زیاد به صورت مختصر:‏

• ای کمیل! هر روز نام خدا را بر زبان جارى كن، بگو: لا حول و لا قوة الا باللَّه، بر خدا توكل كن، ما را ياد كن، نام ما ببر و بر ما درود فرست، و آن را بر وجود خود و هر چه به حفظ و حراستش عنايت دارى بگردان، تا از شر آن روز در امان مانى.
• ای کمیل! پيغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را خدا ادب آموخت و مرا پيغمبر، و من مؤمنان را تربيت خواهم كرد. آداب را براى مردم بزرگوار بر جاى خواهم نهاد.
• ای کمیل! هيچ علمى نيست جز آنكه من آن را آغاز كنم، و هيچ سرى نيست جز اينكه «قائم» ما آن را بپايان رساند.
• ای کمیل! (سلسله خاندان رسالت) نژادى هستند كه همه از يك ديگر (و از يك ريشه‏اند) و خدا شنوا و داناست (اقتباس از قرآن در باره نسل پاك حضرت ابراهيم «علیه السلام»).
• ای کمیل! (علم و ادب را) جز از ما نگير تا از ما باشى (بر در خانه گمراهانى كه نام عالم بر خود نهاده و راه از چاه نمى‌‏شناسند مرو).
• ای کمیل! هيچ حركتى نيست جز اينكه در آن به معرفت (و شناسائى صلاح و فساد و خير و شرش) نيازمندى.
• ای کمیل! به هنگام غذا نام خدائى را كه از اسمش هيچ دردى زيان نرساند، و نامش براى هر بدى (و دردى) درمان است به زبان آر.
• ای کمیل! غذاى خود را با ديگران بخور، و بخل نورز، تو به كسى روزى نمى‏دهى (مهمان روزى خود مى‏ خورد) و خداوند به تو پاداش فراوان دهد. بر سر سفره خوشخوى باش، همنشينت را خشنود ساز، پيشخدمتت را متهم نكن (و به نقل ديگر مناسبتر: پيشخدمت را نران و بر او بانگ نزن).
• ای کمیل! آرام غذا بخور تا رفيقت سير شود و ديگران هم استفاده كنند.
• ای کمیل! پس از غذا خداى را سپاس‏گزار، و با صداى بلند شكر كن تا ديگران هم شكر گويند و اجر تو زياد شود.
• ای کمیل! معده را از طعام آكنده نكن، براى آب و باد هم جايى بگذار. تا هنوز اشتها باقى است دست بكش، كه غذا گوارا شود. سلامت تن در گرو كم خوردن غذا و آب است.
• ای کمیل! بركت در مال كسى است كه زكات دهد. با مؤمنان برادرى، و با خويشان پيوند كند (بخشى از مالش را به برادران مؤمن و خويشاوندان اختصاص دهد).
• ای کمیل! به خويشان باايمان سهمى بيشتر از بيگانگان ده، با آنان رئوفتر و مهربانتر باش و به بينوايان تصدق كن.
• ای کمیل! سائلى را محروم نكن و لو با نيمى از يك دانه انگور يا خرما، صدقه نزد خدا رشد مى‏‌كند.
• ای کمیل! زيباترين زيور مؤمن تواضع است. جمال مؤمن عفت، شرفش فهم دين، و عزتش در خوددارى از قيل و قال است.
• ای کمیل! در هر صنف گروهى برتر (و شرافتمندتر) اند، مبادا با خسيسان و (فرومايگان) آنها در افتى! اگر هم سخنى ناهنجار گفتند تحمل كن و از آنها باش كه خدا فرموده: «چون نادانان خطابشان كنند سلام گويند.» (فرقان: 63).
• ای کمیل! در هر حال حق بگو، با پرهيزگاران طرح دوستى افكن، از فاسقان دورى گزين، از منافقان كناره گير، و با خائنان رفاقت نكن.
• ای کمیل! در خانه ستمگران را مكوب كه با آنها آميزش و يا كسب و كارى كنى، مبادا تعظيم و احترامشان كنى يا در مجالسشان حاضر شوى كه اين كار خدا را بغضب آرد، اگر به حكم اجبار در محفلشان حاضر شدى پيوسته بياد خدا باش، و بر او توكل كن، از شرشان به خدا پناه بر، سر به زير افكن (بصورت جنايتكارشان نگاه نكن). در دل با كردارشان مخالف باش، آشكارا چنان كه بشنوند خدا را به عظمت ياد كن (با گفتن اللَّه اكبر و امثال آن بزرگى خدا را تذكر ده) تا به اين وسيله خدايت تأييد كند، و از شرشان نگه دارد.
• ای کمیل! محبوبترين طاعت پس از اقرار به خدا و (ولايت) دوستانش (يعنى توحيد و نبوت و امامت) عفت‌‏ورزى (پارسائى)، بردبارى و صبر است.
• ای کمیل! تنگدستى خود را اظهار مكن، با عزت نفس و پرده‏پوشى براى خدا صبر كن.
• ای کمیل! باكى نيست سر خود را با برادرت در ميان نهى، اما برادرت كيست؟ آن كه در سختى تو را واننهد، اگر ديه و خونبهائى به گردنت آمد كنار نكشد، (به هنگام نياز) درخواست نكرده حاجتت را برآرد، ترا بحال خود نگذارد تا ناچار به اظهار گردى، اگر برادرت ثروتمند است اصلاحش كن.
• ای کمیل! مؤمن آيينه مؤمن است، (كه براى اصلاح عيوب در آن بنگرند) در وجود او مى‏‌نگرد تا نيازش را برطرف سازد و حالش را بهبود بخشد.
• ای کمیل! مؤمنان برادرند. و هيچ كس چيزى را بر برادرش ترجيح ندهد.
• ای کمیل! اگر برادرت را دوست ندارى برادرش نيستى، مؤمن كسى است كه هر چه ما گوئيم بگويد، هر كه (از گفتار ما) تخلف كند از ما عقب ماند، هر كه از ما عقب افتد به ما نرسد، و هر كه با ما نباشد در طبقه زيرين دوزخ است.
• ای کمیل! هر كه در سينه درد دارد خلط از سينه برآرد (هر كه سِرّى به دل دارد سخنى به زبان آرد). چون كسى مطلبى از ما (بصورت  سِرّ) برايت گفت و از تو خواست پنهانش كنى مبادا فاش سازى كه اين گناه توبه ندارد، و اگر توبه نباشد سرانجام شعله آتش است.
• ای کمیل! افشاى سر آل محمد (ص) توبه ‏پذير نيست و از كسى تحمل نشود، آنچه با تو گويند جز با مؤمن موفق (مطمئن و رازدار) در ميان نگذار.
• ای کمیل! به هنگام هر سختى بگو: لا حول و لا قوة الا باللَّه، تا خدا آن را كفايت كند، و به هنگام هر نعمت بگو: الحمد للَّه، تا زياد شود، و چون روزيت دير رسد استغفار كن تا خدا گشايش دهد.
• ای کمیل! با ولايت ما مال و فرزندت را از شرك شيطان آزاد كن.