نهجالبلاغه: نامه 64
وَ مِنْ كِتاب لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ اِلى مُعاوِيَةَ، جَواباً عَنْ كِتابِهِ
از نامه‌هاى آن حضرت در جـواب نـامه معـاویه
اَمّا بَعْدُ، فَاِنّا كُنّا نَحْنُ وَ اَنْتُمْ عَلى ما ذَكَرْتَ مِنَ الاُْلْفَةِ وَ الْجَماعَةِ،
اما بعد، همان طور که گفتى ما و شما با هم در الفت و اتفاق بودیم،
فَفَرَّقَ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ اَمْسِ اَنّا آمَنّا وَ كَفَرْتُمْ، وَ الْيَوْمَ اَنَّا اسْتَقَمْنا وَ فُتِنْتُمْ،
ولى در گذشته بین ما و شما جدایى افتاد، زیرا ما ایمان آوردیم و شما کفر ورزیدید، و امروز هم ما به راه راستیم و شما دچار فتنه اید،
وَ ما اَسْلَمَ مُسْلِمُكُمْ اِلاّ كُرْهاً، وَ بَعْدَ اَنْ كانَ اَنْفُ الاِْسْلامِ كُلُّهُ لِرَسُولِ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ و آلِهِ حِـزْباً .
و مسلمان شما اسلام نیاورد مگر از روى بى میلى، و این در حالى بود که تمام بزرگان عرب تسلیم رسول خدا (ص) شدند و همدست وى گشتند.
وَ ذَكَرْتَ اَنّى قَتَلْتُ طَلْحَةَ وَ الزُّبَيْرَ، وَ شَرَّدْتُ بِعائِشَةَ، وَ نَزَلْتُ بَيْنَ الْمِصْرَيْنِ;
گفته بودى که طلحه و زبیر را من کشتم، و عایشه را تبعید نمودم، و میان دو شهر کوفه و بصره فرود آمدم;
وَ ذلِكَ اَمْرٌ غِبْتَ عَنْهُ، فَلا عَلَيْكَ وَ لاَ الْعُذْرُ فـيــهِ اِلَـيْــكَ .
این امور به تو ربطى ندارد، تو را در این مسأله زیانى نیست و هم نیازى ندارد که عذرش را از تو بخواهم.
وَ ذَكَرْتَ اَنَّكَ زائِرى فِى الْمُهاجِرينَ وَ الاَْنْصارِ;
و یادآور شدى که با لشگرى از مهاجرین و انصار به جنگ من خواهى آمد;
وَ قَدِ انْقَطَعَتِ الْهِجْرَةُ يَوْمَ اُسِرَ اَخُوكَ، فَاِنْ كانَ فيكَ عَجَلٌ فَاسْتَرْفِهْ،
معلومت باد از آن روزى که برادرت اسیر شد هجرت قطع گشت (و شما را نشاید که به خود مهاجر گویید)، اکنون اگر به دیدار من عجله دارى آسوده باش،
فَاِنّى اِنْ اَزُرْكَ فَذلِكَ جَديرٌ اَنْ يَكُونَ اللّهُ اِنَّما بَعَثَنى اِلَيْكَ لِلنِّقْمَةِ مِنْكَ، وَ اِنْ تَزُرْنى فَكَما قالَ اَخُو بَنى اَسَد:
که اگر به دیدارت آیم سزاوار است که خداوند مرا براى عقوبت تو برانگیخته باشد، و اگر تو به دیدار من آیى مانند آن است که برادر بنى اسد گفته:
مُسْتَقْبِلينَ رِياحَ الصَّيْفِ تَضْرِبُهُمْ *** بِحاصِب بَيْنَ اَغْوار وَ جُلْمُودِ
به استقبال باد تابستانى روند که سنگ ریز و درشت را برمى گیرد و بر آنان مى کوبد.
وَ عِنْدِىَ السَّيْفُ الَّذى اَعْضَضْتُهُ بِجَدِّكَ وَ خالِكَ وَ اَخيكَ فى مَقام واحِد.
شمشیرى که به وسیله آن جدّ و دایى و برادرت را کشتم پیش من است.
وَ اِنَّكَ وَ اللّهِ ما عَلِمْتُ الاَْغْلَفُ الْقَلْبِ، الْمُقارِبُ الْعَقْلِ;
به خدا قسم چنانکه دانستم بر دلت غلاف گمراهى پوشیده، و عقلت اندک و ناقص است
وَ الاَْوْلى اَنْ يُقالَ لَكَ اِنَّكَ رَقيتَ سُلَّماً اَطْلَعَكَ مَطْلَعَ سُوء عَلَيْكَ لا لَكَ،
شایسته است درباره تو گفته شود که بر نردبانى بالا رفته اى که تو را بر جاى بدى مشرف ساخته که به زیان توست نه سود تو،
لاَِنَّكَ نَشَدْتَ غَيْرَ ضالَّتِكَ، وَ رَعَيْتَ غَيْرَ سائِمَتِكَ،
چرا که چیزى را خواستى که گمشده تو نیست، و گوسپندى را چراندى که مالکش نمى باشى،
وَ طَلَبْتَ اَمْراً لَسْتَ مِنْ اَهْلِهِ وَ لا فى مَعْدِنِهِ; فَما اَبْعَدَ قَوْلَكَ مِنْ فِعْلِكَ!
و امرى را خواستى که نه اهلش هستى و نه در معدنش قرار دارى; چه اندازه گفتارت از عملت دور است،
وَ قَريبٌ ما اَشْبَهْتَ مِنْ اَعْمام وَ اَخْوال حَمَلَتْهُمُ الشَّقاوَةُ وَ تَمَنِّى الْباطِلِ عَلَى الْجُحُودِ بِمُحَمَّد صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ و آلِهِ،
چه زود شبیه عموها و دایى هایت شدى که شقاوت و آرزوهاى باطل آنان را به انکار محمّد صلّى اللّه علیه وآله واداشت،
فَصُرِعُوا مَصارِعَهُمْ حَيْثُ عَلِمْتَ، لَمْ يَدْفَعُوا عَظيماً،
همان گونه که مى دانى با او جنگیدند تا به خاک و خون درافتادند، نه از حادثه عظیمى به نفع خود دفاع کردند،
وَ لَمْ يَمْنَعُوا حَريماً، بِوَقْعِ سُيُوف ما خَلا مِنْها الْوَغى، وَ لَمْ تُماشِهَا الْهُـوَيْنـى.
و نه حریمى را در برابر شمشیرهایى که میدان نبرد از آن خالى نیست و با سهل انگارى سازگارى ندارد، حمایت نمودند.
وَ قَدْ اَكْثَرْتَ فى قَتَلَةِ عُثْمانَ، فَادْخُلْ فيما دَخَلَ فيهِ النّاسُ،
درباره کشندگان عثمان زیاد از اندازه سخن گفتى، بیا مانند دیگران از من اطاعت کن،
ثُمَّ حاكِمِ الْقَوْمَ اِلَىَّ، اَحْمِلْكَ وَ اِيّاهُمْ عَلى كِتابِ اللّهِ تَعالى.
سپس آنان را نزد من به محاکمه کشان، تا بین تو و ایشان به کتاب خدا داورى کنم.
وَ اَمّا تِلْكَ الَّتى تُريدُ فَاِنَّها خُدْعَةُ الصَّبِىِّ عَنِ اللَّبَنِ فى اَوَّلِ الْفِصالِ. وَ السَّلامُ لاَِهْلِهِ.
ولى آنچه تو مى خواهى به مانند گول زدن طفل در ابتداى بازگرفتن او از شـیر اسـت. سـلام بـر اهلـش.