نهج‌البلاغه: خطبه 18
وَ مِنْ كَلام لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ فى ذَمِّ اخْتِلافِ الْعُلَماءِ فِى الْفُتْيا
از سخنان آن حضرت است در نکوهش اختلاف علما در فتاوى
تَرِدُ عَلى اَحَدِهِمُ الْقَضِيَّةُ فى حُكْم مِنَ الاَْحْكامِ فَيَحْكُمُ فيهابِرَأْيِهِ
در حکمى از احکام قضیه اى نزد یکى از ایشان مطرح مى گردد، او به رأى خود حکم مى دهد،
ثُمَّ تَرِدُ تِلْكَ الْقَضِيَّةُ بِعَيْنِها عَلى غَيْرِهِ فَيَحْكُمُ فيها بِخِلافِهِ،
سپس همان بر دیگرى ارائه مى شود، او حکمى دیگر صادر مى نماید،
ثُمَّ يَجْتَمِعُ الْقُضاةُ بِذلِكَ عِنْدَ الاِْمامِ الَّذِى اسْتَقْضاهُمْ فَيُصَوِّبُ آراءَهُمْ جَميعاً!
آن گاه به نزد رهبرى مى روند که مسند قضا را به آنان سپرده است، او هم صحّت هر دو حکم را تصدیق مى نماید!
وَ اِلهُهُمْ واحِدٌ، وَ نَبِيُّهُمْ واحِدٌ،وَ كِتابُهُمْ واحِدٌ. اَفَامَرَهُمُ اللّهُ تَعالى بِالاِْخْتِلافِ فَاَطاعُوهُ؟
در حالى که خدا و پیامبر و کتابشان یکى است. آیا خداوند آنان را به اختلاف دستور داده و آنان اطاعتش کرده اند؟
اَمْ نَهاهُمْ عَنْهُ فَعَصَوْهُ؟
یا آنان را از اختلاف نهى فرموده و آنان از نهى او سرپیچى نموده اند؟
اَمْ اَنْزَلَ اللّهُ سُبْحانَهُ ديناً ناقِصاً فَاسْتَعانَ بِهِمْ عَلى اِتْمامِهِ؟
یا خداوند دینى ناقص نازل نموده و از آنان براى کامل نمودنش یارى خواسته؟
اَمْ كانُوا شُرَكاءَ لَهُ فَلَهُمْ اَنْ يَقُولُوا،وَ عَلَيْهِ اَنْ يَرْضى؟
یا این فتوادهندگان در حکم شریک خداونداند که مى توانند به رأى خود حکم نمایند و بر خداوند است که به حکم آنان رضایت دهد؟
اَمْ اَنْزَلَ اللّهُ سُبْحانَهُ ديناً تامّاًفَقَصَّرَ الرَّسُولُ صَلَّى اللّهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ عَنْ تَبْليغِهِ وَ اَدائِهِ؟
یا خداوند دین کاملى فرستاده ولى رسولش ـ که درود خدا بر او و آلش باد ـ در تبلیغ آن کوتاهى کرده؟
وَ اللّهُ سُبْحانَهُ يَقُولُ: «ما فَرَّطْنا فِى الْكِتابِ مِنْ شَىْء.»
در صورتى که خداوند مى فرماید: «در کتاب چیزى را فرونگداشتیم.»
وَ قالَ:«فيهِ تِبْيانُ كُلِّ شَىْء.» وَ ذَكَرَ اَنَّ الْكِتابَ يُصَدِّقُ بَعْضُهُ بَعْضاً،وَ اَنَّهُ لاَ اخْتِلافَ فيهِ
و مى فرماید: «بیان هر چیزى در آن است.» و تذکر داده که بعض قرآن گواه بعض دیگر است، و اختلافى در آن نیست
فَقالَ سُبْحانَهُ: «وَلَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللّهِ لَوَجَدُوا فيهِ اخْتِلافاً كَثيراً.»
و فرموده: «اگر این کتاب از سوى غیر خداوند نازل شده بود، در آن اختلاف فراوان مى یافتند.»
وَ اِنَّ الْقُرْآنَ ظاهِرُهُ اَنيقٌ، وَ باطِنُهُ عَميقٌ،
قرآن ظاهرش زیبا، و باطنش عمیق و ناپیداست،
لاتَفْنى عَجائِبُهُ، وَ لا تَنْقَضى غَرائِبُهُ، وَلا تُكْشَفُ الظُّلُماتُ اِلاّ بِهِ
شگفتى هایش تمام شدنى نیست، و غرائبش پایانى ندارد، و تاریکی‌ها جز با قرآن از فضاى حیات زدوده نگردد.