نهج‌البلاغه: خطبه 81
وَ مِنْ كَلام لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ فى صِفَةِ الدُّنْيا
از سخنان آن حضرت است در وصف دنیا
ما اَصِفُ مِنْ دار اَوَّلُها عَناءٌ. وَ آخِرُها فَناءٌ. فى حَلالِها حِسابٌ، وَ فى حَرامِها عِقابٌ.
چه بگویم از خانه اى که ابتدایش سختى، و سرانجامش نیستى است. در حلالش حساب،و در حرامش کیفر است.
مَنِ اسْتَغْنى فيها فُتِنَ، وَ مَنِ افْتَقَرَ فيها حَزِنَ.وَ مَنْ ساعاها فاتَتْهُ،
ثروتمندش دچار فتنه و آزمایش، و تهیدستش گرفتار اندوه است.آن که در طلبش کوشید به آن دست نیافت،
وَ مَنْ قَعَدَ عَنْها واتَتْهُ. وَ مَنْ اَبْصَرَ
و آن که زحمتى نکشید خود به او روى نمود.
بِـهـا بَـصَّـرَتْـهُ، وَ مَـنْ اَبْـصَـرَ اِلَـيْـها اَعْـمَـتْـهُ.
هر که به دیده عبرت به آن نگریست او را بینا کرد، و هر کس به چشم خریدارى به آن نظر نمود او را به نابینایى دچار ساخت.
- اَقُولُ: وَ اِذا تَأَمَّلَ الْمُتأَمِّلُ قَوْلَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ: «مَنْ اَبْصَرَ بِها بَصَّرَتْهُ»وَجَدَ تَحْتَهُ مِنَ الْمَعْنَى الْعَجيبِ وَالْغَرَضِ الْبَعيدِ ما لاتُبْلَغُ غايَتُهُ، وَلا يُدْرَكُ غَوْرُهُ،وَلاسِيَّما اِذا قَرَنَ اِلَيْهِ قَوْلَهُ: «وَ مَنْ اَبْصَرَ اِلَيْها اَعْمَتْهُ»،فَاِنَّهُ يَجِدُ الْفَرْقَ بَيْنَ «اَبْصَرَ بِها» وَ «اَبْصَرَ اِلَيْها» واضِحاً نَيِّراً، وَ عَجيباً باهِراً.-
مؤلف: هر که در این گفتار امام علیه السّلام خوب بیندیشد: «هر که به دیده عبرت به آن نگریست...»معنایى بس عجیب و هدفى بى نهایت دوردست در آن مى یابد که هرگز به نهایت و غور آن نتوان رسید،به ویژه آن گاه که جمله «و هر کس که به چشم خریدارى به آن نظر نمود...» را در کنار آن قرار دهد،زیرا فرق میان «آن را واسطه دید قرار داد» با «آن را منظور نظر قرار داد» را بسیارواضح و روشن و عجیب و آشکار مى یابد.