نهج‌البلاغه: خطبه 238
وَ مِنْ خُطْبَة لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ فى شَأْنِ الْحَكَمَيْنِ وَ ذَمِّ اَهْلِ الشّامِ
از خطبه هاى آن حضرت است در باره حَکَمَین و سرزنش اهل شام
جُفاةٌ طَغامٌ، وَ عَبيدٌ اَقْزامٌ. جُمِّعُوا مِنْ كُلِّ اَوْب، وَ تُلُقِّطُوا مِنْ كُلِّ شَوْب،
شامیان سنگدل و اوباش اند، وبردگانى فرومایه، که از هرطرف جمع شده، و ازدسته هاى گوناگون اختیار شده اند،
مِمَّنْ يَنْبَغى اَنْ يُفَقَّهَ وَ يُؤَدَّبَ، وَ يُعَلَّمَ وَ يُدَرَّبَ، وَ يُوَلّى عَلَيْهِ وَ يُؤْخَذَ عَلى يَدَيْهِ.
از آنانى هستند که شایسته است دین و ادب را آموزششان دهند، و یادشان داده و تربیتشان کنند، و بر آنان قیّم گذاشته و دستشان را بگیرند.
لَيْسُوا مِنَ الْمُهاجِرينَ وَالاَْنْصارِ، وَ لا مِـنَ الَّــذيـنَ تَـبَــوَّؤُوا الــدّارَ وَ الاْيمــانَ .
نه از مهاجرینند نه از انصار، و نه از آنان که خانه و زندگى براى اهل هجرت آماده کردند و به اختیار خود ایمان پذیرفتند.
اَلا وَ اِنَّ الْقَوْمَ اخْتارُوا لاَِنْفُسِهِمْ اَقْرَبَ الْقَوْمِ مِمّا يُحِبُّونَ،
بدانید که شامیان براى خود در حکمیت، نزدیک ترین فرد را به آنچه دوست داشتند انتخاب کردند،
وَ اِنَّكُمُ اخْتَرْتُمْ لاَِنْفُسِكُمْ اَقْرَبَ الْقَوْمِ مِمّا تَكْرَهُونَ. وَ اِنَّما عَهْدُكُمْ بِعَبْدِاللّهِ بْنِ قَيْس بِالاَْمْسِ، يَقُولُ:
و شما نزدیک ترین کس را به آنچه راضى نبودید برگزیدید. سر و کار شما با عبداللّه بن قیس (ابوموسى اشعرى) است که دیروز مى گفت:
«اِنَّها فِتْنَةٌ، فَقَطِّعُوا اَوْتارَكُمْ، وَ شيمُوا سُيُوفَكُمْ.»
کارزار فتنه است، چلّه هاى کمان را قطع کنید، و شمشیرها را در نیام برید.»
فَاِنْ كانَ صادِقاً فَقَدْ اَخْطَاَ بِمَسيرِهِ غَيْرَ مُسْتَكْرَه;
اگر در این گفتار راستگوست پس خطا کرد که به اختیار خود در میدان جنگ شرکت کرد;
وَ اِنْ كانَ كاذِباً فَقَدْ لَزِمَتْهُ التُّهَمَةُ. فَادْفَعُوا فى صَدْرِ عَمْرِو بْنِ الْعاصِ بِعَبْدِاللّهِ بْنِ الْعَبّاسِ،
و اگر دروغگوست متّهم به کوردلى است. عمروعاص را با مشت محکم ابن عباس فرو کوبید،
وَ خُذُوا مَهَلَ الاَْيّامِ، وَ حُوطُوا قَواصِىَ الاِْسْلامِ.
و از مهلت ایام بهره ببرید،و بلاد دوردست اسلام را در دست خود بگیرید.
اَلاتَرَوْنَ اِلى بِلادِكُمْ تُغْزى،وَ اِلـى صَفاتِكُمْ تُرْمى؟!
آیا نمى بینید که جنگ را به شهرهاى شما کشیده اند، و حیات شما هدف تیر دشمن شده است؟!